Mắm cáy và mắm tép
Mắm cáy được làm từ con vật cùng tên, tương tự con cua nhưng nhỏ hơn. Cáy bắt về sẽ được sơ chế sạch sẽ, tách yếm ra rồi đem đi giã nhuyễn. Cho muối vào trộn đều rồi bỏ vào chum đậy kín lại. Để bình trong mát độ khoảng 10 ngày rồi đem ra phơi nắng khoảng 1 tuần. Cuối cùng là cho thính gạo hòa với men gạo vào chum để khử bớt mùi cáy và tạo ra vị ngon đặc trưng. Dùng mắm cáy để chấm rau luộc hay thịt luộc thì đúng là ngon không thể tả.
Một loại mắm khác ở Thanh Hóa cũng rất nổi tiếng đó là mắm tép. Người xứ Thanh ngày xưa hay làm mắm tép để tiến vua. Ngày nay thì mắm tép phổ biến hơn rất nhiều rồi. Tép sau khi đánh bắt về được sơ chế sạch sẽ. Trộn tép với thính gạo và muối sau đó bỏ vào chum. Sau một tháng, tép và thính gạo đã ngấu, hòa quyện vào nhau tạo thành màu gạch rất bắt mắt.
Muốn mắm dậy mùi và ngon hơn thì trước khi ăn người địa phương hay chưng mắm qua mỡ hành hoặc bỏ hấp nồi cơm. Bát mắm tép nóng hổi ăn với cơm trắng thôi cũng hết được mấy bát.
