Bằng cảm quan của mình, bạn có thể dễ dàng đánh giá sơ qua để lựa chọn được chai mắm tốt và ngon nhất. Dốc ngược chai mắm và đặt dưới ánh sáng đủ để quan sát, nếu bạn thấy nước mắm trong có nghĩa là mắm tốt, ngược lại nếu mắm có cặn thì tuyệt đối không nên mua.

Khi rót mắm ra bát, bạn sẽ thấy có một mùi thơm lừng đặc trưng của mắm truyền thống, không lẫn tạp hương khác như mùi hôi, nồng, khó chịu. Sau khi rót, hãy để yên khoảng 3 -5 phút và thử hương, vị. Nước mắm Cát Hải khi nếm sẽ có vị mặn đậm nhưng không gắt đến trước, vị ngọt đến sau lưu trong cổ. Nếu nếm nước mắm có vị đậm gắt khó chịu đọng lại ở lưỡi, nhiều khả năng đây là nước mắm có độ đạm thấp hoặc nhiều chất phụ gia, không đảm bảo chất lượng.

Ngoài ra, bạn cũng còn có thể đổ một chút mắm ra tay, nước mắm Cát Hải "xịn" sẽ lưu lại mùi hương rất lâu, rửa nhiều lần mới sạch. Đây là loại nước mắm bảo quản được lâu, để vài năm không bị hỏng, không giảm chất lượng, không chuyển mùi.

Độ mặn là một trong những đặc điểm quan trọng để phân biệt nước mắm truyền thống và công nghiệp. Theo phương pháp truyền thống, nước mắm Cát Hải được dùng muối để chế biến và bảo quản nên độ mặn phải đạt trong khoảng từ 245 - 290g muối / lít sản phẩm theo quy định của TCVN 5107 - 2003. Trên thực tế, nếu độ mặn giảm xuống thấp hơn thì nước mắm sẽ nhanh chóng bị hư thối trong khoảng từ 7 - 10 ngày. Do đó, các loại nước mắm công nghiệp có vị nhạt hơn thường phải thêm nhiều chất bảo quản để lưu giữ được trong thời gian dài.

Với phương pháp sản xuất nước mắm Cát Hải, chượp được phơi nắng đánh đảo đến trên 12 tháng nên hơi nước sẽ bay lên và mất đi, lượng muối ở lại chỉ khi đạt ngưỡng như trên mới kết tinh thành hạt. Khi đó, lượng muối trong phần nước đã đạt đến bão hòa.

Độ đạm của nước mắm là một trong những chỉ số được người sử dụng quan tâm nhất khi mua nước mắm, song không phải ai cũng hiểu rõ về khái niệm này. Độ đạm của nước mắm được quy đổi bằng tổng hàm lượng N (nitơ) có trong 1 lít. Nước mắm lấy ra lần đầu tiên (mắm nhĩ hoặc mắm nhỉ) có từ 25 - 28 độ đạm (25 - 28g Nitơ trong 1 lít), những lần rút sau độ đạm giảm dần.

Với phương pháp làm nước mắm truyền thống như Cát Hải, nguyên liệu là cá, không bổ sung các nguồn đạm khác, độ đạm càng cao thì nước mắm càng ngon. Tuy nhiên, lượng đạm mà bạn thu nạp vào cơ thể khi ăn nước mắm truyền thống không đáng kể (chưa đến 1g/người/ngày), vì vậy không thể coi nước mắm như một nguồn cung cấp đạm chính. Độ đạm của nước mắm chỉ có thể sử dụng để đánh giá độ ngon dở của nước mắm.

Theo Tiêu chuẩn Việt Nam về nước mắm (TCVN 5107-2003), nước mắm truyền thống có:

• Độ đạm > 30No là mắm loại đặc biệt
• Độ đạm > 25No là mắm loại thượng hạng
  Độ đạm > 15No là mắm loại hạng 1
• Độ đạm >10No là mắm loại hạng 2

Tiêu chuẩn trên đây chỉ chính xác với nước mắm sản xuất truyền thống, trong đó có mắm Cát Hải. Bạn cần phải lưu ý, đối với nước mắm công nghiệp trên thị trường hiện nay, vị càng ngon chưa chắc đạm cao và ngược lại, bởi nhiều nhà sản xuất có thể tăng độ đạm bằng cách bổ sung các nguồn đạm khác như u rê, axit amin, melamine....

Nước mắm Cát Hải nói riêng và nước mắm truyền thống nói chung đều có độ mặn cao do lượng muối bão hòa cao, vì vậy các chuyên gia luôn khuyến cáo người tiêu dùng không nên sử dụng quá nhiều loại gia vị này để tránh nguy cơ mắc các bệnh cao huyết áp và thận.

Bạn cũng tuyệt đối không nên cho trẻ em dưới 1 tuổi sử dụng mắm vì độ mặn cao vô cùng có hại với thận còn non nớt của trẻ.

Để đảm bảo cho sức khỏe và phù hợp với khẩu vị, tốt nhất bạn hãy mua nước mắm truyền thống và dùng nước đun sôi để nguội pha loãng hoặc sử dụng chanh, quất, đường thường để giảm vị mặn của mắm thay vì các loại đường hóa học hay phụ gia khác. Lưu ý rằng việc pha loãng mắm bằng nước chỉ nên tiến hành theo từng bữa ăn, bởi nước mắm đóng kín trong chai không bị hỏng nhưng khi dính nước sẽ dễ hỏng nhanh chóng.