Ca Huế trên sông Hương - Bài 1.
Bố cục:
- Phần 1 (từ đầu đến “lí hoài nam”): Giới thiệu về Huế, mảnh đất sản sinh ra những làn điệu dân ca.
- Phần 2 (đoạn còn lại): Những đặc sắc của ca Huế và sơ lược về cách biểu diễn, thưởng thức ca Huế trên sông Hương.
Hướng dẫn soạn bài:
Câu 1 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2):
- Huế từng là kinh đô nhà Nguyễn, hiện tại là cố đô đẹp và cổ kính bên bờ sông Hương
- Huế thơ mộng và trữ tình với điệu Nam ai Nam bình với di sản Nhã nhạc cung đình Huế
- Nhiều danh lam thắng cảnh đẹp lăng Tự Đức, Khải Định, Minh Mạng, chùa Thiên Mụ, biển Lăng Cô, núi Ngự Bình…
Câu 2 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2):
- Các làn điệu dân ca: Chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, bài vung, hò xay, hò nện..
- Các điệu hát: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, tương tư khúc, hành vân, tứ đại cảnh.
- Nhạc cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh
Câu 3 (trang 103 sgk ngữ văn 7 tập 2):
- Hiểu biết thêm về danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử
- Huế nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình và nhạc cụ.
- Nghe ca Huế trên thuyền rồng sông Hương là nét lãng mạn, thơ mộng.
Câu 4 (trang 104 sgk ngữ văn 7 tập 2):
a, Ca Huế được hình thành từ dòng nhạc dân gian và nhạc cung đình
b, Ca Huế tươi vui, sôi nổi là do có nguồn gốc từ nhạc dân gian, còn sang trọng, uy nghi là có nguồn gốc từ nhạc cung đình
c, Ca Huế là thú vui tao nhã:
+ Cách thức nghe nhạc trên thuyền rồng giữa dòng Hương thơ mộng
+ Nội dung ca Huế sang trọng, trong sáng, gợi tình yêu quê hương đất nước
+ Người ca sĩ duyên dáng trình diễn với dàn nhạc do vũ công điêu luyện trình bày.
Luyện tập:
Câu hỏi (trang 104 SGK): Địa phương nơi em đang sinh sống có những làn điệu dân ca nào? Hãy kể tên các làn điệu ấy. Tập một vài làn điệu chuẩn bị cho Chương trình địa phương (phần Văn và Tập làm văn) cuối năm.
- Dân ca Quan Họ: Ba mươi sáu thứ chim.
- Dân ca Phú Thọ: Đố hoa
- Dân ca Quan Họ Bắc Ninh: Bèo dạt mây trôi, Hoa thơm bướm lượn.
- Dân ca Phú Thọ: Bà Rí (hát ghẹo).
- Dân ca Bắc Bộ: Cây trúc xinh, Cò lả, Qua cầu gió bay.
- Dân ca Thanh Hoá: Đi cấy.
- Dân ca Nghệ An: Ví dặm.
- Dân ca miền Trung: Lý ngựa ô Huế.
- Dân ca Quảng Nam: Lý thương nhau, Hò ba lý.
- Dân ca Nam Bộ: Lý cây bông, Lý con sáo, Bắc kim thang, Lý chim quyên, Lý ngựa ô, Lý quạ kêu,...
Ý nghĩa - Nhận xét:
- Qua bài viết này, học sinh nhận ra được vẻ đẹp của Huế và ca Huế. Cố đô Huế nổi tiếng không chỉ bởi các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử mà con nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình. Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển.
- Học sinh đồng thời hình thành thái độ yêu mến, trân trọng và có ý thức gìn giữ, bảo tồn những di sản văn hóa tinh thần của quê hương, đất nước.
