Ca Huế trên sông Hương - Bài 5

I. Về thể loại:

Văn bản Ca Huế trên sông Hương thuộc thể loại bút kí. Nếu xét về tính chất, bút kí gần với thể loại tùy bút. Cả hai loại đều là thể kí, tức là ghi chép về người thật, việc thật nhưng mang sắc thái trữ tình. Tuy nhiên, so với tuỳ bút thì bút kí thể hiện ý nghĩa khách quan rõ nét hơn. Trong bút kí, các nhân vật, sự kiện được miêu tả khá chi tiết. Tình cảm, thái độ của tác giả được thể hiện qua cách lựa chọn, miêu tả đối tượng.

* Bố cục: Văn bản Ca Huế trên sông Hương có thể được chia làm 2 phần:

Phần 1: từ đầu => “lý hoài nam” : giới thiệu sơ lược một số điệu ca Huế.
Phần 2: còn lại : đêm ca Huế trên sông Hương.

II. Hướng dẫn soạn bài:

Câu 1:

Một vài đặc điểm tiêu biểu về xứ Huế mà em biết:

Có nhiều danh lam thắng cảnh như sông Hương, núi Ngự, cầu Tràng Tiền, chùa Thiên Mụ,… và các di tích lịch sử, các lăng tẩm của những vị vua nhà Nguyễn chung quanh thành phố Huế.
Ngoài danh lam thắng cảnh, cố đô Huế còn nổi tiếng với những làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình, những sản phẩm tinh thần đáng quý, cần được bảo tồn.

Câu 2:

* Các làn điệu dân ca được nhắc đến trong bài văn:

Các điệu hò: chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, nàng vung, hò lơ, hò ô, xay lúa, hò nện,…
Các điệu hát: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, quả phụ, tương tư khúc, nam xuân, hành vân, tứ đại cảnh.
* Những dụng cụ âm nhạc được nhắc tới trong bài văn: đàn tranh, đàn nguyệt, đàn tì bà, nhị, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh.

Câu 3:

Sau khi đọc bài văn, người đọc không chỉ biết đến Huế với những danh lam thắng cảnh, những di tích lịch sử mà Huế còn nổi tiếng với những làn điệu dân ca:

Vẻ đẹp phong phú, đa dạng của các làn điệu dân ca Huế
Vẻ đẹp của cảnh ca Huế trong đêm trăng thơ mộng trên dòng sông Hương mờ ảo
Nguồn gốc của một số làn điệu ca Huế.

Câu 4:

a) Ca Huế được hình thành từ dòng ca nhạc dân gian và ca nhạc cung đình.

b) Các điệu ca Huế được nhắc tới trong bài vừa sôi nổi, tươi vui, vừa trang trọng, uy nghi vì nó tiếp thu tính chất của hai dòng nhạc. Sôi nổi, tươi vui (có cả buồn cảm, bâng khuâng, tiếc thương ai oán) là có nguồn gốc từ nhạc dân gian. Còn trang trọng, uy nghi là có nguồn gốc từ nhạc cung đình.

c) Có thể nói nghe ca Huế là một thú tao nhã vì cách thức nghe ca trên thuyền rộng, trên dòng sông Hương thơ mộng giữa trời nước mênh mang đã là một cách thưởng thức độc đáo. Mặt khác, nội dung ca Huế lại rất trang trọng, trong sáng, gợi tình người, tình đất nước. Và còn tuyệt vời hơn khi những lời ca đó lại được những ca sĩ duyên dáng, lịch sự của xứ Huế trình diễn với dàn nhạc phụ họa gồm những nhạc công điêu luyện, tài hoa. Nghe ca Huế để ta hiểu hơn, yêu hơn xứ Huế và cũng là yêu hơn đất nước mình. Chính vì thế, nghe ca Huế là một thú thanh cao và lịch sự.

III. LUYỆN TẬP:

Địa phương em nổi tiếng nhất là hát Quan họ ở Bắc Ninh, Hát Xoan ở Phú Thọ, Hát Chèo ở Thái Bình…