Dương Khoan Khoáng
Khi nhắc đến một trong những nữ tướng tài giỏi trong lịch sử phong kiến Việt Nam thì không thể không kể đến Dương Khoan Khoáng, nữ tướng trấn ải duy nhất trong lịch sử nước Việt, khiến giặc phương Bắc phải hãi hùng khiếp sợ. Dương Khoang Khoáng quê ở thôn Báo Văn (nay thuộc tỉnh Vĩnh Phúc) và là một trong những nữ tướng nổi tiếng nhất của triều Tiền Lý nước Vạn Xuân.
Theo dân gian kể lại, trong một đêm mưa to bão bùng, khi lúc mang thai, mẹ bà đã nằm mơ thấy có một con rồng lớn phủ lên người. Sau khi sinh ra, trên người bà có nhiều vết bớt dài như khoang rắn, nên được đặt tên là Khoan Khoáng. Lúc lớn lên, Khoan Khoáng tuy là con gái nhưng lại rất mạnh mẽ, dũng lược, ý chí khác người nên ai ai cũng nể phục.
Năm Nhâm Tuất (542) tại chùa Diên Táo, Lý Bí làm lễ tế cờ, tuyên cáo khởi nghĩa chống giặc Lương. Các hào kiệt người địa phương là những người đầu tiên tham gia tề tựu dưới cờ, trong đó có Dương Khoan Khoáng, lúc này bà là thủ lĩnh một toán quân gồm các trai tráng người làng Báo Văn. Cuộc khởi nghĩa bùng lên và lan rộng nhanh chóng, quan quân nhà Lương kẻ bị giết, kẻ ôm đầu tháo chạy về phương Bắc. Khi Lý Bí xưng đế lập nước Vạn Xuân, nữ tướng Khoan Khoáng được giao trấn ải phía Bắc, doanh trại đặt ở trang Hổ Kỳ quê nhà.
