Rêu đá nướng

Rêu đá thường mọc bám vào các gờ đá nơi lòng suối. Theo kinh nghiệm của người dân nơi đây, khi tìm rêu, họ sẽ chọn những bãi rêu lớn bởi ở đó rêu vừa nhiều, vừa ngon. Thời gian sống của rêu chỉ trong 7 ngày. Do đó, khi rêu mọc lên 3-4 ngày là phải vớt ngay. Nếu lỡ mất khoảng thời gian này, rêu sẽ chuyển màu trắng và không thể ăn được nữa. Do rêu ngậm nước nhiều nên khi nhấc ra khỏi mặt nước, riêu nặng trĩu cả tay phải để từ từ cho chảy hết nước rồi bỏ vào giỏ. Công việc hái rêu rất vất vả nhưng việc đập rêu để loại bỏ tạp chất cũng nặng nhọc không kém. Rêu được đặt lên lên thớt hoặc một hòn đá tảng to có mặt phẳng và đập cho đến khi các tạp chất được bong ra. Công việc này đòi hỏi kinh nghiệm và sự khéo léo bởi cần phải đập sao cho khéo để rêu không bị nát sẽ mất chất dinh dưỡng và màu xanh tự nhiên.

Rêu sau khi làm sạch có thể chế biến thành nhiều món như rêu rán, nấu canh và ngon hơn cả là rêu đá nướng trên than hồng. Rêu trộn cùng muối, ớt, rau mùi, hành, sả, “mắc khén” bọc trong lá chuối đã được hơ nóng cho mềm và tránh rách rồi nướng trên than hồng cho tới khi xém lớp lá bên ngoài. Nhiều vùng, người dân dùng ống nứa non thay lá chuối nên rêu nướng có vị ngọt đặc trưng. Rêu nướng xong mỏng tang, giòn và rất thơm ngon. Món ăn này thường được dùng nhấm nháp với rượu hay ăn kèm với xôi đồ thơm phức. Có thể nói rêu đá là sản vật đất trời ban cho người Thái, món ăn này hầu như không mang đến được địa phương khác tiêu thụ, bởi rêu đá chỉ có số lượng có hạn, bảo quản không được lâu, chỉ đủ dùng trong các gia đình người Thái. Do đó, muốn được thưởng thức rêu đá chỉ có đến những vùng Tây Bắc mới có thể thưởng thưởng thức được. Lên các bản người Thái, thưởng thức bát canh rêu đá nóng hổi trong tiết trời se lạnh mới thấy cái thú ẩm thực độc đáo của vùng cao Tây Bắc.

Với những mẻ rêu non người Thái thường dùng để chế biến nộm. Sau khi rửa sạch rêu cho vào chõ đồ cho chín tới rồi trộn cùng súp, mì chính và các gia vị như gừng, mùi, “mắc khén” (hạt tiêu rừng). Người thích ăn cay có thể cho thêm ớt nướng giã nhỏ. Tuy nhiên, với nhiều người thì cách chế biến rêu ngon nhất vẫn là rêu nướng. Trong bữa cơm thịnh soạn đón khách quý của người Thái rêu đá nướng là món ăn không thể thiếu, cùng với măng chua, thêm cả thịt trâu gác bếp và gà bản. Những món ăn khi được khách thưởng thức như muốn được níu chân du khách lại đất Thái.