Rượu cần - Tây Nguyên
Uống rượu cần là nét văn hóa độc đáo trong phong tục của người dân Tây Nguyên từ xưa đến nay. Ngoài ý nghĩa tâm linh, là vật hiến dâng cho thần (Yàng), nó còn biểu hiện đầy đủ tính tập thể của cộng đồng, lòng mến khách của gia chủ khi khách đến nhà. Khi uống rượu, nam nữ có thể múa hát, những người già kể chuyện cổ tích, trường ca, sử thi bên đống lửa và những chóe rượu cần… Men rượu cần nhẹ nhưng cũng tạo cảm giác say, uống vào luôn có cảm giác nồng ấm, sảng khoái rất dễ kích thích tâm trạng con người cởi mở, vui vẻ, hòa đồng với nhau. Sự góp rượu của các gia đình trong các dịp lễ, hội hè là điều phổ biến trong các buôn làng nơi đây. Với đồng bào các dân tộc Tây Nguyên thì rượu cần đã trở thành một nét văn hóa đặc trưng không thể thiếu. Bởi vậy, đến thăm nơi đây mà chưa thưởng thực rượu cần thì coi như bạn chưa hiểu hết vùng đất này!
Rượu cần là đặc sản Tây nguyên đặc trưng và phổ biến. Với du khách đây là đặc sản có thể mua về làm quà, nhưng với những đồng bào dân tộc Tây Nguyên có ý nghĩa tâm linh đặc biệt. Họ rất kỵ sẽ làm vỡ chóe rượu cần khi uống nên họ thường buộc chóe vào cột. Bên cạnh đó họ quan niệm rằng rượu cần có thần coi giữ và do Yàng bày cho cách làm. Rượu cần là thứ đồ uống quý thường chỉ dùng trong các dịp lễ tế thần linh, những ngày hội làng và dành đãi khách. Trong văn hóa các dân tộc Tây Nguyên, dù là nhà rông của làng hay là nhà sàn của từng gia đình, luôn luôn có một cây cọc uống rượu. Cọc uống rượu của gia đình thường chỉ nhô lên mặt sàn chừng một mét, nhưng ở nhà rông thì cao vút đến tận nóc, trên đầu cây có hoa văn trang trí, tua ren hoa lá sặc sỡ.
Nguyên liệu làm rượu cũng chỉ là những loại ngũ cốc thông thường… Song bí quyết chính là ở chất gây men. Chất gây men được làm từ lá rừng và thường được giữ kín, không tiết lộ cho người ngoài sắc tộc. Về cách chế biến thật đơn giản nhưng độc đáo men và tinh bột được trộn đều, cho vào ché, bên trong phủ lớp trấu dùng để ủ. Sau đó, thay vì mang đi chưng cất bằng nhiệt như các loại rượu thường, người ta đem chóe chôn sâu xuống đất đúng 100 ngày. Dĩ nhiên, thời gian chôn càng lâu rượu càng thơm ngon, quyến rũ. Ðiểm nữa, trước khi uống phải đổ đầy nước suối vào ché với mục đích hòa tan chất cồn trong nước đầu tiên này gọi là nước cốt. Nước cốt màu vàng sánh, có mùi hương lan tỏa tuyệt vời hết sức đặc trưng.
