Khu di tích danh thắng Tây Thiên
Khu di tích danh thắng Tây Thiên có diện tích khoảng 148ha, được gọi là miền đất Phật. Tây Thiên nằm trong vùng lòng chảo của dãy núi Tam Đảo, ở độ cao từ 54m đến 1.100m so với mực nước biển. Nơi đây có phong cảnh hữu tình với Thiền viện Trúc Lâm, những mãi đình cổ xưa suối Vàng, Thác Bạc, khe Trường Sinh, suối Giải Oan, cây đa chín cội.
Tây Thiên là danh thắng thờ đạo Mẫu, đây cũng là nơi phát tích đầu tiên của Phật giáo Việt Nam. Cứ độ Tết đến, Xuân về, du khách thập phương lại tụ hội về đây như để “Đến với Phật - Về với Mẫu” (đến với Phật là đến với thế giới vĩnh hằng, nơi Tây Thiên cực lạc; còn về với Mẫu là được về trong lòng mẹ, được mẹ chở che, ban cho yêu thương, sức khoẻ, tài lộc).
Bước vào khu di tích, du khách sẽ bắt gặp cây đa đa chín cội ngả bóng mát xuống Hữu Huyền Cung (Đền Thõng). Phía sau là suối Giải Oan. Ngược lên phía trên là Thác Bạc - dòng nước thơm của núi rừng Tây Thiên, với độ cao hơn 40m nước đổ xuống trắng xóa như dát bạc, chảy ra hợp lưu với suối Vàng và Hồ Sen rồi chảy ra khe Giải Oan. Ngược lên Đầm Sen, Ao Dứa, núi Rùng Rình, nơi đây còn lưu giữ một hệ động thực vật rất có giá trị. Từ đây ngược lên khoảng 3 cây số nữa sẽ tới chùa Đồng Cổ. Nơi đây thờ hai pho tượng Phật, cho tới nay niên đại và lai lịch của hai pho tượng vẫn là một ẩn số mà các nhà khảo cổ vẫn chưa tìm ra lời giải.
Rừng Tây Thiên có những cây thông đã sống hàng ngàn năm tuổi. Sự đa dạng sinh học vùng với hệ thống các đình chùa có giá trị văn hóa và khảo cổ khiến Tây Thiên có sức hấp dẫn lớn đối với du khách và các nhà nghiên cứu.
Ngày 23 tháng 12 năm 2015, di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Tây Thiên – Tam Đảo được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt.
Vị trí: Xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Tây Thiên nằm trên sườn ngọn núi Thạch Bàn thuộc dãy Tam Đảo