Chắc hẳn ai cũng biết Hưng Yên là quê hương của nhãn lồng. Cây nhãn lồng có lá màu xanh đậm, lá dày và quăn ít ở mép lá. Quả nhãn lồng có cùi dày, hạt nhỏ, trọng lượng quả trung bình 11-12g. Cùi nhãn là phần ăn được chiếm 62-63% so với trọng lượng quả, có màu vàng hanh, ăn ngọt đậm, giòn và khá thơm. Nhãn lồng Hưng Yên đã trở thành đặc sản nức tiếng cả nước. Chính ở chùa Hiến, tỉnh Hưng Yên nơi có cây nhãn tổ được dựng bia ghi danh là sản vật tiến vua thời xưa. Nhãn lồng ra hoa vào những ngày mưa phùn và lạnh mùa xuân. Nếu như có dịp ghé qua mùa hoa nhãn nở bạn sẽ cảm nhận được mùi hương lan tỏa nhẹ nhàng làm đắm say lòng người. Đến tháng 7 nhãn lồng chín rộ. Bạn sẽ choáng ngợp khi đi ngang qua Hưng Yên thời điểm này. Bạn có thể chạm tay vào những chùm nhãn đung đưa trước gió.

Nhãn lồng Hưng Yên là nhóm cây cho tán khá cao và rộng. Cây thân gỗ nhiều cành xanh tốt. Lá nhãn có hình lông chim mọc so le nhau. Nhãn ra hoa vào mùa xuân cho hoa màu vàng nhạt khá đẹp. Cây nhãn chịu rét tương đối hơn một số loại cây như vải và cũng không quá kén đất. Cây nhãn thích nghi tốt với loại đất giàu dinh dưỡng, đất thịt pha cát. Độ pH = 4,5 – 6,0 là thích hợp nhất. Ngoài việc trồng bằng hạt ra thì hiện nay nhãn được trồng phổ biến bằng phương pháp chiết hay ghép. Cây trồng đến ngoài năm thứ 3 sẽ cho quả và thời gian cho quả cũng rất lâu. Cây nhãn lồng ưa ẩm nhưng lại không chịu được ngập úng. Thời điểm mới trồng nên tưới nước 2 ngày 1lần. Ở các tháng tiếp theo giảm dần số lần tưới đi. Mùa khô nên tăng lượng nước tưới còn mùa mưa cần tránh cây ngập úng..

Ở Hưng Yên có nhiều loại nhãn khác nhau. Dựa vào kích thước, màu sắc và hương vị của quả mà người ta chia ra nhiều chủng loại nhãn như: nhãn cùi, nhãn thóc, nhãn hột, nhãn nước, nhãn đường phèn,…Trong đó, nhãn đường phèn là loại ngon nhất. Loại nhãn này tuy có bề ngoài hơi kém sắc, quả nhỏ nhưng chất lượng quả lại vô cùng tuyệt vời, cùi giòn, ngọt sắc, hương thơm đậm đà, khó quên. Nâng chùm nhãn đường phèn quả nhỏ xíu, bóc lớp vỏ bên ngoài để thấy được lớp cùi nhãn dày, ánh vàng, vân múi căng mọng lồng vào nhau, đưa lên miệng thưởng thức thấy hết sức tuyệt vời. Cây nhãn đường phèn được trồng nhiều ở Hưng Yên, có khả năng sinh trưởng khoẻ, chịu hạn tốt. Nhãn đường phèn hiện nay được nhân giống trồng nhiều ở nước ta đặc biệt là Quảng Ngãi. Lá hơi bầu, gân rõ, màu xanh, mép lá hơi quăn. Quả nhãn đường phèn nhỏ hơn quả nhãn nồng, trọng lượng trung bình 7 - 11 gam.

Nhãn đường phèn là một loại nhãn quý. Nhãn đường phèn là thứ sản vật được tìm kiếm và săn lùng bởi những thực khách sành ăn. Những người đã từng được thưởng thức loại nhãn này chắc chắn sẽ mãi vấn vương hương vị ngọt ngào, thơm ngon mà nó mang lại. Để rồi, cứ vào tháng 6 hàng năm, khi mùa nhãn đã về, lại trở lại Hưng Yên để tìm, để nhớ về cái hương vị ấy. Những người già ở Phố Hiến xưa gọi nhãn đường phèn là loại “nhãn chúa”, “nhãn tổ”, ai được ăn một lần sẽ nhớ mãi không quên. Đến mùa thu hoạch nhãn, dù giá nhãn đường phèn thì thường cao gấp 3 lần so với các loại nhãn thông thường nhưng vẫn rất khan hiếm. Riêng cây nhãn đường phèn đạt giải nhất, năm nào được mùa sản lượng đạt tới 2,5 tạ, còn mất mùa thì chỉ khoảng 1,5 tạ.

Nhãn cùi là loại cây sinh trưởng khoẻ, lá có màu xanh đậm, mép lá quăn nhiều. Quả nhãn cùi có hình cầu hơi dẹt, vỏ có màu nâu vàng, khối lượng quả 7 - 11 gam, tỷ lệ cùi 57 - 58%, độ ngọt và độ thơm kém nhãn lồng và nhãn đường phèn. Loại nhãn này chủ yếu để sấy khô làm long nhãn xuất khẩu. Nhãn cùi vân thực chất là một trong những giống nhãn cùi cổ từ ngày xưa, dễ dàng phân biệt với các loại nhãn khác. Vỏ quả nhãn có màu vàng, nhẵn, cùi có màu trắng đục, dày, được xếp lồng lên nhau nhìn như đám mây có hình dáng vẩy con tê tê. Khi ăn có vị ngọt sắc, giòn tan. Giống nhãn này thu hoạch vào chính vụ trong tháng 6 âm lịch. Điểm đặc biệt khi trồng giống nhãn này chủ yếu “thuận theo tự nhiên”, không ưa kiểu chăm sóc công nghiệp nên năng suất thường không cao bằng các giống nhãn thông thường.

Hiện nay diện tích trồng nhãn của tỉnh đạt khoảng 4.845 ha, trong đó có khoảng 4.200 ha cho thu hoạch. Tuy nhiên, diện tích trồng các giống nhãn quý như: nhãn đường phèn, nhãn cùi cổ… hiện chiếm chưa đến 1% tổng diện tích nhãn của tỉnh, do đó mặt hàng này gần như không có bán ở chợ. Nhãn cùi vân là giống nhãn cổ, có đặc điểm khi chín cùi dày, hằn lên những vân rõ nét trên cùi, hạt nhỏ. Khi ăn cùi có độ giòn, ráo nước, ngọt thơm hơn nhiều giống nhãn khác tại địa phương. Giống nhãn này có thời gian chín trên cây kéo dài hơn. Nhãn cùi vân đạt đủ tiêu chuẩn Chứng nhận VietGAP. Nhãn cùi vân là Sản phẩm đạt hạng Nhì tại "Cuộc thi nhãn ngon tỉnh Hưng Yên 2020″.

Nhãn tiêu da bò có nguồn gốc từ Huế, được nhân giống và trồng ở các tỉnh phía Nam và là đặc sản của miền Tây. Cây nhãn tiêu da bò sinh trưởng khoẻ, chịu được hạn. Lá cây bóng láng trên bề mặt, đỉnh hơi nhọn, mép lá hơi gợn sóng. Quả nhãn tiêu da bò có khối lượng quả khoảng 8 - 9 gam, có cùi dày và dai, màu trắng đục, tỷ lệ cùi 65%, ăn ngọt và ít thơm. Vỏ quả có màu vàng da bò nên người ta gọi là nhãn tiêu da bò. Cũng có thể do cảm mếm nơi đây mà những cây nhãn tiêu da bò trồng tại đây cho trái to và chất lượng nhất. Mỗi khi đến vụ bạn có dịp đi thăm những vườn nhãn tiêu da bò sẽ choáng ngợp trước khung cảnh những chùm nhãn đung đưa trước nắng trông rất thích mắt. Có tên gọi nhãn tiêu da bò cũng bắt nguồn từ lý do loại nhãn này có lớp vỏ vàng sậm giống màu da bò.

Đặc biệt nhãn da bò có vỏ quả khá mỏng, phần cơm thịt bên trong dày và hột rất nhỏ. Khi thưởng thức bạn sẽ cảm nhận được hương thơm mát cùng vị ngọt thanh lưu lại trên đầu lưỡi và dưới cuống họng. Những cây nhãn càng nhiều tuổi thì phần thịt cơm bên trong lại càng dày và quả sẽ càng ngọt và thơm hơn. Trái nhãn da bò mọc thành từng chùm lớn mỗi chùm nặng từ 1,5 đến 2kg. Không chỉ nổi bật hơn những giống nhãn khác. Nhãn tiêu da bò còn sở hữu bên trong nguồn dinh dưỡng khá dồi dào. Hàm lượng vitamin cùng khoáng chất cao hơn hẳn các giống nhãn khác khiến nhãn được sử dụng để nấu chè, ăn sống và làm mứt rất được mọi người ưa thích nhất là trong mỗi dịp hè vào vụ. Ngoài được làm món ăn thì theo y học những trái nhãn tiêu da bò thơm ngon này còn có thể chữa được một số bệnh như trị mất ngủ, suy nghĩ, hồi hộp. Theo đông Y thì nhãn tiêu da bò có tác dụng bổ huyết, kiện tỳ và ích khí. Đúng là một loại siêu trái cây nhiều giá trị.

Nhãn xuồng cơm vàng được trồng ở phía Nam, cây sinh trưởng khoẻ, có khả năng chịu hạn. Lá cây láng bóng ở mặt lá, đỉnh lá tù, mép lá cong xuống dưới. Quả nhãn có khối lượng 17 - 18 gam, cùi màu trắng, trong, cùi dầy, dai và ráo nước, tỷ lệ cùi trên 60%, ăn ngọt và thơm, hạt không bị nứt, vỏ quả có màu vàng. Nhãn xuồng cơm vàng là cây có thể đem lại hiệu quả kinh tế cao và lâu dài khoảng trên 30- 40 năm. Doanh thu bình quân khoảng 400 triệu đồng/ha/năm. Cây cao 5–10 m. Vỏ cây xù xì, có màu xám. Thân nhiều cành, lá um tùm xanh tươi quanh năm. Cây có tán khá rộng, tròn đều. Lá kép hình lông chim, mọc so le, gồm 5 đến 9 lá chét hẹp, dài 7–20 cm, rộng 2,5–5 cm. Quả có dạng hình xuồng, vỏ quả màng vàng da bò, bề mặt quả có nhiều chấm nhỏ màu nâu đen. Thịt quả màu trắng hơi vàng. Thịt quả sáo, dòn, quả dễ bị rụng.

Mùa quả là vào khoảng tháng 7-8. Cây Nhãn Xuồng Cơm Vàng tương đối chịu rét hơn so với các cây cùng họ như vải, đồng thời cũng ít kén đất hơn. Nhãn xuồng cơm vàng dễ trồng, ít sâu bệnh, nhẹ công chăm sóc. Nhãn xuồng cơm vàng thường trổ hoa vào cuối tháng 4 âm lịch và thu hoạch rộ vào tháng 6 âm lịch hàng năm. Mỗi cây nhãn có thể cho thu hoạch từ vài chục đến trên 100kg trái mỗi vụ, nếu cây được chăm sóc tốt có thể thu hoạch đến 200kg trái. Nhờ chi phí đầu tư thấp, lợi nhuận mang về tương đối ổn định, nên từ năm 2012 đến nay, nhiều hộ dân trên địa bàn xã Khánh Hòa đã lập vườn trồng nhãn xuồng cơm vàng. Với đặc điểm quả to, giòn, ngon, ngọt, mẫu mã đẹp và chất lượng cao, nên sản phẩm nhãn xuồng cơm vàng được rất nhiều khách hàng ưa chuộng, giá cả tương đối cao.

Hiện nay ở Hưng Yên, nhãn Miền Thiết được đánh giá là ngon hơn cả nhãn lồng. Nó được đặt theo tên của ông Miền và bà Thiết - là hai người chọn tạo ra giống nhãn này. Tỷ lệ ra hoa và quả của giống nhãn này rất ổn đinh. Quả nhãn Miền Thiết to, cùi dày, rất thơm ngon, có giá trị kinh tế cao. Giống nhãn Miền Thiết cũng đã được trồng ở Mộc Châu, Sơn La, Điện Biên, Nghệ An, Hải Phòng và nhiều địa phương khác. Nhưng cũng giống như nhãn lồng, nhãn Miền Thiết trồng ở Hưng Yên là ngon nhất, nên thương hiệu “nhãn Hưng Yên” dường như không có… đối thủ! Theo kinh nghiệm của người dân thì nhãn Miền được chia làm ba giai đoạn là trà sớm, trà trung và trà muộn. Nếu trà sớm bắt đầu từ tháng 7 đến hết tháng 8 thì trà trung hay còn gọi là chính vụ thì bắt đầu từ cuối tháng 8 đến hết tháng 9. Còn trà muộn sẽ là từ tháng 9 đến tháng 11, tuy đây là những quả nhãn ra muộn nhưng vẫn ngon nức lòng với cùi dày, căng mọng, thơm đúng chất và ngọt lịm.

Nhãn Miền Thiết có nhiều ưu điểm hơn so với các loại giống nhãn khác đó là: tính thuần cao, tỷ lệ ra hoa, đậu quả ổn định; quả to, cùi dầy, thơm ngon nên giá trị kinh tế cao. Nhãn là loại quả ngon lại có giá trị dinh dưỡng cao, có tác dụng chữa bệnh: Theo Y học cổ truyền, cùi nhãn có vị ngọt, tính ấm, có tác dụng bổ tâm, an thần. Theo nhiều nghiên cứu, việc thường xuyên ăn nhãn có thể làm chậm quá trình lão hóa, giúp ngủ ngon, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, giảm mỡ máu, ức chế các tế bào gây sưng tấy, tăng lưu lượng máu ở động mạch vành. Nhãn có thể được dùng như một loại quả hoặc để chế biến các món ăn như chè nhãn lồng hạt sen đặc sản của miền Bắc.

Ngoài nhãn lồng, Hưng Yên còn có giống nhãn Hương Chi. Hai loại nhãn này được rất nhiều người ưa chuộng và chọn mua làm giống về trồng. Giống nhãn Hương Chi có cây thấp, tán xoè rộng theo hình tròn nên rất dễ chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh. Quả nhãn Hương Chi to (trung bình 13 - 14 gam 1 quả), vỏ mỏng, hạt nhỏ, cùi giòn, ăn rất thơm, mã rất đẹp. Giống nhãn Hương Chi được nhiều nhà vườn ưa chuộng. Đây là giống nhãn ngon có nguồn gốc được trồng trong vườn nhà cụ Hương Chi ở phường Hồng Châu, thị xã Hưng Yên nên có tên gọi là nhãn Hương Chi. Đặc biệt ưu điểm của giống nhãn này là ra rất nhiều đợt hoa, gặp thời tiết không thuận lợi, nếu đợt hoa đầu không đậu thì có đợt hai, đợt ba, do đó năng suất ổn định hơn các giống nhãn khác.

Chùm quả thuộc dạng chùm sung sai quả, trung bình mỗi chùm nặng trên dưới 1 kg, chùm to có thể từ 2-3 kg, khi chín cùi dày, giòn, dễ bóc, sắc nước, hạt nhỏ vỏ mỏng, mã quả đẹp. Tại Bắc Giang, giống nhãn Hương Chi được nhân rộng, đến nay đã được trồng và thu hoạch, cho năng suất rất tốt, cũng giống như vải thiều Lục Ngạn, sản phẩm nhãn Hương Chi trồng và thu hoạch tại Bắc Giang tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ các doanh nghiệp trong nước thể hiện qua việc thu mua và tiêu thụ tại nguồn.

Nhãn sông Mã là đặc sản của vùng đất Sơn La. Nhãn thơm, vỏ mỏng, quả to, ăn dịu ngọt, thanh mát hơn các loại nhãn khác. Vì thế mà giá loại nhãn này cũng không hề rẻ. Đến nay, huyện Sông Mã (Sơn La) đạt diện tích 6.736 ha nhãn, sản lượng gần 30.000 tấn, lớn gấp rưỡi diện tích nhãn tỉnh Hưng Yên và trở thành vùng trồng lớn nhất cả nước. Để quảng bá, giới thiệu sản phẩm đặc trưng này, hằng năm, huyện Sông Mã tổ chức ngày Hội nhãn Sông Mã. Những ngày này, vùng nhãn đang rất sôi động, chính quyền, người dân cùng các HTX, doanh nghiệp chung tay nâng giá trị quả nhãn. Một trong những nguyên nhân chính làm cho cây nhãn Sông Mã trở nên nổi tiếng, bởi vùng đất này đã được thiên nhiên ưu đãi, đất pha cát bồi từ dòng sông Mã, cùng với khí hậu nóng ẩm rất thích hợp cho cây nhãn phát triển.

Quả nhãn ở đây to, vỏ mỏng, cùi dày, hạt nhỏ và đặc biệt ngọt dịu, thơm ngon khiến người tiêu dùng rất thích. Nhãn Sông Mã đã được người tiêu dùng trong nước biết đến và đang vươn xa xuất khẩu sang nhiều nước. Trong đó, Trung Quốc là một thị trường tiêu thụ tiềm năng, rất ưa chuộng mẫu mã, chất lượng quả nhãn Sông Mã. Với diện tích và sản lượng lớn, nhãn Sơn La và nhãn của huyện Sông Mã đang trở thành vùng nhãn lớn nhất cả nước. Những năm qua, thực hiện chủ trương của tỉnh Sơn La chuyển đổi giống nhãn địa phương năng suất thấp, sang ghép giống nhãn lồng Hưng Yên, nhãn chín muộn, trồng các giống nhãn mới, cho đến nay đã cải tạo trên 80% diện tích. Nhờ phù hợp chất đất và khí hậu Sơn La, cây nhãn phát triển nhanh, quả to, thơm ngon, được người tiêu dùng trong nước và nước ngoài đánh giá rất cao.

Không chỉ cho năng suất cao mà giống nhãn muộn Hà Tây còn có hương vị thơm ngon hơn nhiều các giống nhãn khác. Nhờ chất lượng tuyệt vời của chúng mà năm 2007 giống nhãn này đã được Bộ Nông Nghiệp cấp thương hiệu.

Nhãn muộn Hà Tây với nhiều ưu điểm hơn so với các giống nhãn khác như cho chất lượng quả to, cùi dày mọng nước và lượng đường cao. Không những thế vỏ nhãn muộn này khá mỏng nên rất dễ ăn. Trung bình một kg có khoảng 105 quả. Nhãn muộn Hà Tây là giống cho thu hoạch dài và muộn nhất trong các giống nhãn khoảng 50 ngày.

Nhãn muộn Hà Tây được đánh giá là có khả năng chống chịu sâu bệnh hại tốt, chịu úng cao và có thể trồng ở nhiều vùng khác nhau vẫn cho chất lượng quả ngon và năng suất cao. Do đặc tính cho thu hoạch muộn hơn so với các giống khác nên bán được giá hơn từ đó tiềm năng kinh tế phát triển loại nhãn này rất cao.