Việc đầu tiên là bạn cần phải giữ bình tĩnh, vì chỉ có bình tĩnh mới giúp bạn suy nghĩ sáng suốt. Nếu là đám cháy nhỏ thì lấy bình chữa cháy và phun dập lửa ngay lập tức. Còn nếu là đám cháy lớn thì lại càng cần phải bình tĩnh để tìm cách xử lý an toàn nhất. Yếu tố hàng đầu để con người sống sót khi hỏa hoạn xảy ra là phải thật sự bình tĩnh và nhanh chóng thực hiện theo đúng phương pháp, kỹ năng thoát nạn.

Khi thấy đám cháy đang phát triển lớn, thông báo cho mọi người trong khu vực đang xảy ra cháy biết, cùng phối hợp dập tắt đám cháy hoặc cùng thoát nạn an toàn. Có nhiều hình thức báo động để mọi người cùng biết, xử lý hoặc kịp thời thoát ra khỏi đám cháy như hô hoán, đánh kẻng báo cháy, phát thanh trên loa…

Khi phát hiện ra hỏa hoạn bạn cần phải la lớn để những người xung quanh bạn cùng biết đồng thời gọi số 114 (cứu hỏa) để kêu gọi sự giúp đỡ. Đóng các cửa mà lửa có thể lan truyền rộng và tìm cách nhanh chóng ra khỏi bên ngoài. Khi thấy đám cháy đang phát triển lớn, thông báo cho mọi người trong khu vực đang xảy ra cháy biết, cùng phối hợp dập tắt đám cháy hoặc cùng thoát nạn an toàn.

Có nhiều hình thức báo động để mọi người cùng biết, xử lý hoặc kịp thời thoát ra khỏi đám cháy như hô hoán, đánh kẻng báo cháy, phát thanh trên loa… Đối với các cơ sở có lắp đặt hệ thống báo cháy tự động thì nhấn nút ấn báo cháy, hệ thống sẽ ngay lập tức phát tín hiệu bằng âm thanh, ánh sáng (qua chuông, đèn báo cháy) đến khu vực được bảo vệ.

Khi có hỏa hoạn xảy ra, nhất định bạn không được chần chừ cố lấy cho bằng được tài sản mà hãy nhanh chóng xác định lối thoát hiểm ở khu vực mình đang sống và làm việc để tìm cách thoát ra ngoài càng nhanh càng tốt. Khi đám cháy lớn bạn nên lấy một chiếc mền trùm người lại (loại không quá mỏng hoặc quá dày để có thể di chuyển dễ dàng) và nhanh chóng thoát ra khỏi đó.

Khi lửa cháy quá to, bạn không thể chạy xuống phía dưới được thì hãy chạy ngược lên trên mái và ra tín hiệu cho cứu hộ biết. Tuyệt đối không chui vào phòng và đóng chặt cửa vì khói lan rất nhanh, hít nhiều khói sẽ khiến con người hôn mê và tử vong. Với trường hợp đám cháy không xuất hiện ở phòng, tầng của mình, việc đầu tiên bạn cần phải làm là xác định vị trí của ngọn lửa và nguồn khói. Trong trường hợp luồng khói từ trên cao, hoặc ngay trong tầng, hãy nhanh chóng di chuyển ra cửa thoát hiểm và chạy xuống các tầng dưới. Không sử dụng thang máy là khuyến cáo trong các trường hợp hỏa hoạn.

Phần lớn những trường hợp tử vong trong hỏa hoạn là do bị ngạt khói, do đó khi có hỏa hoạn để chống nhiễm khói bạn nên lấy khăn hoặc tấm vải thấm nước (tận dụng nước uống có sẵn gần đấy) che kín miệng và mũi. Lúc này, chiếc khăn sẽ trở thành chiếc mặt nạ phòng độc, giúp bạn lọc không khí và thở dễ dàng hơn. Tránh xa những không gian gây ngạt như phòng kín và các địa điểm có thể gây nổ như bình gas, tủ lạnh, máy lạnh…

Nên dùng khăn có tẩm nước để bịt mũi, miệng để tránh hít phải khói gây ngạt. Lúc di chuyển bạn phải cúi thấp xuống hoặc trườn, bò. Cụ thể, trước khi thoát ra bằng lối đó phải kiểm tra độ nóng của cửa bằng cách đặt mu bàn tay lên cửa. Không mở cửa nếu thấy cửa ấm hoặc nóng. Nếu thấy có lửa và khói phía bên kia thì đóng lại ngay lập tức, đồng thời chèn kỹ các khe hở không cho khói, lửa lan vào phòng.

Khi di chuyển trong đám cháy bạn nên hạ thấp người xuống hoặc bò để tránh bị ngạt, vì khói có xu hướng bay lên phía trên và ở sát mặt đất sẽ là oxy. Khi ngoài cửa căn hộ đã bị lửa bao vây không thể thoát ra ngoài, nên nhanh chóng thoát ra chỗ thoáng như ban công, sân thượng; dùng các thiết bị chuyên dụng để thoát hiểm; tuyệt đối không nhảy từ cửa sổ, ban công trên cao xuống.

Trường hợp không thể thoát xuống tầng dưới nên thắt quần áo, chăn màn lại thành những dây dài để thoát thân qua cửa sổ. Việc nhắm mắt lao mình xuống đất là phương pháp cực kỳ nguy hiểm. Trong trường hợp không thể thoát ra ngoài, đứng ở ban công dùng mũ, quần áo, còi, hô hoán... để vẫy, báo động cho lực lượng cứu hộ.

Khi hỏa hoạn xảy ra, nguy cơ bị bén lửa vào người là không tránh khỏi. Trong trường hợp không may bị bén lửa thì tuyệt đối không được bỏ chạy vì lửa sẽ cháy càng mạnh. Lúc đó hãy tìm đến nguồn nước gần nhất để dập lửa hoặc ngay lập tức nằm xuống, dùng hai tay úp vào mặt và lăn qua lăn lại cho đến khi lửa tắt.

Nếu bị lửa làm cháy quần áo, phải ngưng chuyển động, che mặt, nằm xuống và lăn qua, lăn lại cho đến khi lửa được dập tắt. Không được chạy vì gió có thể làm lửa cháy bùng thêm. Đối với các tai nạn bị đè, vùi lấp trong đám cháy cũng cần bình tĩnh, thở đều để chờ người đến cứu, bởi việc hoảng loạn có thể mau chóng làm bản thân kiệt sức. Đặc biệt, khi thấy có người đến cứu thì cố gắng phát ra âm thanh để được phát hiện.

Nếu cánh cửa hoặc tay nắm cửa quá nóng, chứng tỏ lửa đang cháy ở bên ngoài rất lớn thì tuyệt đối không được mở cửa và nên tìm lối thoát khác. Nếu cảm thấy an toàn, khi mở cửa cần tránh mặt, tránh người sang một bên đề phòng khói và hơi nóng tạt vào mặt.

Đồng thời khi mở cửa phải tránh sang một bên để đề phòng lửa tạt. Trong trường hợp ngọn lửa bùng phát, khói, khí độc bao trùm hành lang và không thể thoát ra ngoài cần bình tĩnh dùng chăn ẩm ướt, hoặc băng dính bịt kín các khe cửa để tránh khói khi độc tràn vào phòng và ở tại phòng chờ lực lượng chữa cháy và cứu nạn cứu hộ đến để đưa ra nơi an toàn.

Mỗi tòa nhà sẽ đều có thiết kế kiến trúc khác nhau, bởi vậy đừng quên tìm hiểu lối thoát an toàn khi bạn tới sinh sống hay làm việc ở một tòa cao ốc nào đó. Ngoài ra, cũng nên tìm hiểu những lối thoát khác để sử dụng trong trường hợp xấu nhất có thể. Nếu ở hộ gia đình, hãy chạy cúi thấp người tới nơi có cửa ra ngoài càng xa nơi có đám cháy càng tốt.

Khi chạy ra ngoài bạn hãy men theo bờ tường để giữ được phương hướng khi mù mịt lửa và khói, đồng thời cũng để tránh bị xô ngã bởi dòng người đang náo loạn. Chú ý chỉ trèo ra ngoài cửa sổ và nhảy xuống khi thực sự an toàn hoặc có người trợ giúp bên ngoài.

Nếu bạn bị kẹt lại trong phòng không thể thoát ra ngoài, hãy lấy miếng vải ướt bịt chặt các khe cửa rồi chui xuống gầm giường nằm sát xuống sàn nhà. Bởi gầm giường là nơi đầu tiên những người cứu hỏa để mắt khi tìm kiếm những người bị mắc kẹt. Đồng thời tiếp tục quan sát xung quanh xem có lối thoát hiểm nào không.

Khi bị mắc kẹt lại trong phòng khi hỏa hoạn xảy ra xung quanh, bạn cần hết sức bình tĩnh, tìm mọi vật có thể cản khói bay vào phòng, cố gắng bằng mọi cách để liên lạc với người bên ngoài hoặc lực lượng cứu hộ biết mình đang bị kẹt ở trong đó để được giúp đỡ kịp thời.

Khi đám cháy xuất hiện, hệ thống chuông báo động reo ầm ĩ, tâm lý hoản loạn có thể khiến người ta làm những điều dại dột, và một trong những điều dại dột nhất là sử dụng thang máy với mong muốn thoát khỏi đám cháy càng nhanh càng tốt. Nhưng việc làm này không hề an toàn chút nào bạn nhé. Bởi vì, sau khi phát hiện có cháy, một trong những phản ứng đầu tiên của những người quản lý tòa nhà là phải tắt toàn bộ hệ thống điện, thế nên nếu chẳng may có người trong cabin thang máy thì sẽ vô tình bị nhốt trong đó. Mà hố thang máy hút khói rất mạnh, chỉ ít phút sau khi đám cháy bùng phát thì toàn bộ hố thang đã mịt mù khói và người ta sẽ chết vì khói.

Ngoài ra, hệ thống cửa thang máy rất hiếm khi được trang bị loại cửa chống cháy (vì đây là một optional khá tốn kém) mà nếu có cửa chống cháy thì cũng chỉ chịu được một khoảng thời gian với nền nhiệt độ nhất định. Thêm nữa, một số thang máy được cài đặt một chế một để ứng phó với tình huống cháy đó là cảm biến cháy được kết nối với hệ thống điều khiển của thang, khi cảm biến được kích hoạt thì cabin sẽ tự động chạy về một tầng nào đó đã được lập trình sẳn và thường là tầng 1.Trong trường hợp tầng 1 là một trong những tầng cháy mạnh nhất mà thang lại tự động chạy về tầng 1 khi đó hậu quả sẽ cực kỳ thảm khốc nếu trong cabin thang máy có người.