Nhà thờ được cứu bởi nhân vật Quasimodo trong tiểu thuyết của Victo Hugo

Sau Cách mạng Pháp, Nhà thờ Đức Bà Paris đã bị hư hại rất nhiều. Một số bức tượng đã bị phá hủy và những chiếc chuông gần như đã bị nấu chảy. Nó bước vào thế kỷ 19 trong tình trạng xuống cấp nhiều và gần như rơi vào quên lãng, được sử dụng làm nơi lưu trữ thay vì tôn giáo. Tuy nhiên, vào năm 1804, Napoleon đã tự lên ngôi Hoàng đế của Pháp trong Nhà thờ, đưa nó trở lại vị trí huy hoàng như ban đầu. Vào năm 1831, kiệt tác của Victor Hugo, Thằng gù nhà thờ Đức Bà, lấy bối cảnh ở Paris giữa thế kỷ 15 với Notre-Dame de Paris là vị trí trung tâm, đã mang lại sự nổi tiếng chưa từng có cho nhà thờ bị lãng quên từ lâu.

Hugo lo lắng rằng Nhà thờ Đức Bà Paris đang rơi vào cảnh điêu tàn. Ông muốn viết một cuốn tiểu thuyết mô tả nhà thờ như một tác phẩm nghệ thuật thiêng liêng, lên án sự thờ ơ của xã hội đối với hoàn cảnh của nó, và khuyến khích việc bảo tồn nó. Những nỗ lực phổ biến để bảo tồn nó, và các chương trình cấp bộ để bảo tồn nó dẫn đến việc cải tạo lớn do Viollet-le-Duc chỉ đạo vào giữa thế kỷ 19, do đó đã cứu được viên ngọc quý của nghệ thuật Gothic.

Cuốn sách được đặt tiêu đề phù hợp vì câu chuyện xảy ra trong và xung quanh Nhà thờ Đức Bà Paris đang suy tàn. Nhiều người có thể mô tả bi kịch thời trung cổ như một câu chuyện tình yêu. Các nhân vật chính là Quasimodo, một gã gù gớm ghiếc và bị biến dạng; Frollo, Archdeacon of Notre Dame và người bảo vệ ác quỷ của Quasimodo; Esmeralda, một vũ công đường phố xinh đẹp, người mà cả Quasimodo và Frollo đều yêu; và Phoebus, đội trưởng cung thủ của nhà vua và người tình của Esmerelda, người bị Frollo sát hại. Tuy nhiên, câu chuyện vượt xa khỏi một bộ phim kinh dị hấp dẫn.