Hồ Ba Bể cách thành phố Bắc Kạn 70km về phía Tây Bắc, nằm ở trung tâm Vườn Quốc gia Ba Bể, thuộc xã Nam Mẫu, huyện Ba Bể; phía Đông Bắc giáp xã Cao Trĩ và Khang Ninh; phía Đông Nam giáp xã Nam Cường và xã Đà Vị, huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang. Đây là một trong những hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam.

Năm 1995, Hồ Ba Bể đã được Hội nghị Hồ nước ngọt thế giới tổ chức tại Mỹ công nhận là một trong 20 hồ nước ngọt đặc biệt của thế giới cần được bảo vệ.

Hồ được hình thành cách đây khoảng 200 triệu năm về trước do một biến động địa chất lớn, làm sụt lún các dãy núi đá vôi tạo thành, được bao bọc bởi các dãy núi đá vôi xen lẫn sa thạch cổ và các cánh rừng nguyên sinh. Địa chất và địa mạo của khu vực Hồ hết sức phức tạp dẫn đến sự tạo thành các phong cảnh đẹp ngoạn mục với cấu trúc địa chất và đất đai có một không hai, điều đó kéo theo sự hình thành của nhiều hệ sinh thái khác nhau. Qua khảo sát cho thấy sự pha trộn phức tạp của các hệ sinh thái Các-xtơ (hiện tượng phong hóa đặc trưng của những miền núi đá vôi bị nước chảy xói mòn) điển hình và hệ sinh thái phi Các-xtơ trong sự hài hòa với các hệ sinh thái sông hồ. Sự đa dạng về địa chất và sinh học như vậy khó có thể bắt gặp ở các nơi khác trên thế giới.

Hồ Ba Bể nằm ở cánh cung sông Gâm, địa hình gồ ghề và cắt xé bởi các ngọn núi cao từ 1.400m đến 1.600m và xen kẽ là các thung lũng. Hồ được nước của hai con sông chảy vào là sông Chợ Lèng và sông Nam Cường rồi chảy ra sông Năng, đổ xuống thác Đầu Đẳng. Hồ Ba Bể được hợp thành từ 03 hồ có tên là Pé Lèng, Pé Lù và Pé Lầm. Hồ có chiều dài hơn 08km, nơi rộng nhất là 02km, diện tích mặt nước khoảng 500ha, độ sâu trung bình 20m, có những nơi sâu đến 35m, có nhiều loài thủy vật và cá nước ngọt sinh sống, trong đó có nhiều loài đặc biệt quý hiếm được ghi vào sách đỏ Việt Nam như cá Chép Kình, cá Rầm Xanh, cá Chiên… Nước Hồ Ba Bể trong xanh, quanh năm mát mẻ, toàn cảnh hồ như một bức tranh thủy mặc, in đậm bóng núi, lồng lộng mây trời, nhìn như một chiếc gương khổng lồ phản chiếu những dãi núi uốn lượn vùng cung ẩn hiện trên mặt nước. Trên mặt Hồ có nhiều đảo nhỏ xinh đẹp như Đảo Bà Góa, đảo An Mạ…

Xung quanh Hồ là các bản nhà sàn của người Tày. Sau một ngày dạo chơi trên Hồ, du khách có thể dừng chân ở những nơi này để cùng cảm nhận cuộc sống ấm áp, đậm tình mến khách của bà con dân bản. Khi lựa chọn nghỉ ngơi trên những ngôi nhà sàn rộng rãi và thoáng mát, du khách sẽ được thưởng thức những món ăn truyền thống của người dân miền núi, nhấp chén rượu thơm mùi ngô nếp, hòa mình vào những khúc đàn tính, điệu then, câu sli, slượn, được nghe sự tích Hồ Ba Bể với truyền thuyết về Đảo Bà Góa, thuyền độc mộc…

Hồ Ba Bể khoác trên mình sự hùng vĩ của núi rừng, và một nét duyên dáng, mềm mại với làn nước hòa quyện cùng trời đất, núi rừng bao quanh, lúc xanh rêu, lúc xanh lam, khi lại lẫn sắc vàng của bóng cây, khi lại sắc trắng của những đám mây… Nếu một lúc nào đó bạn cần chút bình yên, cần sự tĩnh lặng thì hãy tới Ba Bể. Nơi đó sẽ không làm bạn thất vọng. Ba Bể như một viên ngọc bích giữa núi đồi Đông Bắc, thật trong lành, tinh khiết và thanh tao.

Từ Hà Nội, bạn có thể đi ô tô khách, bởi đây được coi là phương tiện thuận lợi nhất khi du lịch Ba Bể. Những chuyến xe đi Hà Nội – Chợ Rã, Bắc Kạn tại bến Mỹ Đình có giá từ 120k -150k.

Ngoài ra nếu bạn đi bằng xe riêng thì bạn di chuyển theo hướng quốc lộ 3, qua tỉnh Thái Nguyên sau đó đến Bắc Kạn. Một kinh nghiệm du lịch hồ Ba Bể thuận lợi là bạn nên đi đúng làn đường quy định để tránh những vụ va chạm, cũng như bị công an phạt.

Lên tới Bắc Kạn bạn nên hỏi thăm đường vào khu du lịch hồ Ba Bể và tìm nhà nghỉ gần đó để nghỉ ngơi. Về phương tiện đi lại phượt hồ Ba Bể, các bạn có thể thuê thuyền đi trên lòng hồ. Nếu đi theo nhóm đông người các bạn có thể thuê thuyền lớn, nhóm nhỏ thì có thể di chuyển bằng thuyền độc mộc. Các bạn có thể khám phá hồ Ba Bể từ Na Hang – Tuyên Quang, bạn có thể thuê thuyền xuôi dòng sông Năng xuống Ba Bể với thời gian từ 2-3 ngày.

Xe máy: Từ Hà Nội tới vườn quốc gia Ba Bể là khoảng 240km, đi xe máy thì chắc chắn sẽ khá mỏi và các bạn cần nắm chắc tay lái nhưng ngược lại thì bạn sẽ chủ động hơn về thời gian cũng như điểm dừng đỗ dọc đường để ngắm cảnh, chụp ảnh…

Xe khách: Ở bến xe Mỹ Đình chỉ có một xe khách du lịch Ba Bể duy nhất là hãng xe Thưởng Nga. Xe này xuất phát lúc 14h15 hàng ngày, bạn có thể liên hệ qua số điện thoại 0977 417 999 với nhà xe để đặt vé với giá trung bình từ 100.000đ – 130.000đ/lượt.

Các bạn mà muốn tự lái xe đến khu du lịch sinh thái hồ Ba Bể thì có thể đi dọc theo con đường quốc lộ 3, qua huyện Sóc Sơn, qua tỉnh Thái Nguyên rồi đến Bắc Kạn rẽ vào hồ từ Chợ Rã.

Mặc dù bạn có thể du lịch hồ Ba Bể quanh năm, tuy nhiên nếu đi vào thời điểm thích hợp, các bạn sẽ có cơ hội thưởng thức được vẻ đẹp thiên nhiên rõ nét nhất của nơi đây. Theo đó, từ tháng 1, đến đầu tháng 5, tháng 6 đến đầu tháng 9, các thung lũng được phủ một màu xanh êm đềm của lúa. Trong đó, vào khoảng cuối tháng 5, tháng 10 lúa bắt đầu chín vàng.

Đặc biệt, nếu bạn quyết định du xuân trong những ngày này thì tại đây ngày 10 tháng Giêng hằng năm sẽ có lễ hội đền An Mã với rất nhiều hoạt động hấp dẫn sẽ diễn ra. Đó là lúc tuyệt vời để du lịch hồ Ba Bể cũng như tham gia vào các hoạt động văn hóa địa phương của các tộc người bản địa.

Ngoài ra, nếu đi du lịch hồ Ba Bể, bạn nên tham gia vào các ngày có phiên chợ thú vị của nơi đây để hòa mình vào cuộc sống sôi động cùng đồng bào địa phương.

Một số phiên chợ ở hồ Ba Bể mà bạn có thể đến như:

• Chợ Nam Cường thường diễn ra vào ngày 02,07,12,17 Âm lịch
• Chợ Quảng Khể thường diễn ra vào ngày 03,08,13,18 Âm lịch
• Chợ Khang Ninh, chợ Cao Thượng thường diễn ra vào ngày 04,09,14,19 Âm lịch
• Chợ Rã, thị trấn Ba Bể thường diễn ra vào ngày 05, 10, 15,20,25,30 Âm lịch
  
  

Ở Bắc Kạn có hai mùa chính là mùa khô - lạnh và mưa nóng. Trong đó, mùa lạnh kéo dài hơn một thời gian. Từ tháng 11 đến tháng 12, thời tiết khô và lạnh của tỉnh khiến Bắc Kạn trông giống như một vùng đất ôn đới trên thế giới. Trong khi tháng 4 đến tháng 10 sẽ thường xuyên mưa, nhiệt độ cao tạo ra một cảnh nhiệt đới điển hình.

Được bao bọc bởi những cánh rừng nguyên sinh hùng vĩ cũng những dãy núi đá vôi có niên đại hàng trăm triệu năm. Nơi đây được thiên nhiên ưu đãi khi trở thành vùng khí hậu quanh năm trong lành, mát mẻ, thoáng đãng.

Hồ Ba Bể bốn mùa thì mỗi mùa đều có những nét đẹp riêng. Theo đó, với mùa nóng ẩm ướt kéo dài từ tháng 4 đến tháng 10, hầu hết các ngày mưa. Trong khi trái ngược giai đoạn trước đó, từ tháng 11 đến tháng 2 là mùa lạnh ở Bắc Kạn với nhiệt độ thường thấp hơn 0oC, phong cảnh lúc này phủ trong sương mờ ảo. Tuy nhiên, thời điểm đẹp nhất để đến hồ Ba Bể là từ tháng 2 đến tháng 4 bởi vì thời gian này ở Bắc Kạn có bầu không khí mát mẻ, khô ráo, thời tiết cực dễ chịu để trải nghiệm khung cảnh thiên nhiên, tránh cái nóng của mùa hè nhiệt đới và chiêm ngưỡng bức tranh sơn thủy hữu tình.

Còn nếu quyết định đến đây vào mùa xuân, bạn hãy nhớ ngày mùng 9 - 10 tháng Giêng âm lịch hằng năm, vì khi đó sẽ có lễ hội Hồ Ba Bể. Đặc biệt đây cũng là khoảng thời gian lý tưởng để bạn có thể thảnh thơi khám phá, trải nghiệm phong tục, tập quán ngày Tết của đồng bào Tày, Nùng… sinh sống ở các khu vực xung quanh hồ Ba Bể.

Ngoài ra, bạn cũng nên lưu ý nhiệt độ trung bình hàng năm ở hồ Ba Bể là 25oC cho nên khí hậu khá thuận lợi và lý tưởng cho du lịch quanh năm. Tuy nhiên, với lượng mưa hàng năm ở đây khá cao: từ 1.400mm đến 1.800mm cho nên nếu bạn đang lập kế hoạch một chuyến đi đến Bắc Kạn thì chắc chắn rằng các bạn nên tránh tháng 3, tháng 4 và tháng 8 là những tháng tháng có mưa rào và độ ẩm cao ra nhé.

Ở Ba Bể thì nhà nghỉ khách sạn chất lượng cao vẫn chưa phát triển nên chủ yếu các bạn sẽ ngủ lại qua đêm bằng hình thức homestay.

• Mr Linh’s Homestay: Bản Cốc Tộc, xã Nam Mẫu, Ba Bể; giá phòng 4,34 USD/đêm (khoảng 100.000đ)
• Ba Be Lake View Homestay: Bản Pác Ngòi, Nam Mẫu, Ba Bể; giá phòng 7,79 USD/đêm (khoảng 175.000đ/đêm)
• Hoang Chuyen Homestay: Bản Pác Ngòi, Nam Mẫu, Ba Bể; giá phòng từ 3-6 USD/đêm (69.000đ – 139.000đ)
• Quynh Mai Homestay: Bản Bó Lù, Nam Mẫu, Ba Bể; giá phòng 4, 55-7,28USD/đêm (khoảng 100.000đ – 163.000đ)

Đó là những nhà nghỉ gia đình dành cho các bạn chưa biết đi du lịch Ba Bể ở khách sạn nào thì có thể lựa chọn những nhà nghỉ homestay phía trên nhé!

Địa điểm và hoạt động vui chơi khi đi du lịch hồ Ba Bể bạn có thể ghé như:

• Động Hua Mạ: Động Hua Mạ – du lịch hồ Ba BểNếu các bạn đi nghỉ dưỡng ở hồ Ba Bể thì nên tới động Hua Mạ trước khi đi thuyền ngắm hồ Ba Bể nhé! Động Hua Mạ có cảnh quan bên trong khá là độc đáo với những khối thạch nhũ nhiều hình dạng khác nhau và cũng vô cùng bí ẩn.
• Đi thuyền trên hồ Ba Bể: Nếu đã đi du lịch hồ Ba Bể thì bạn sẽ không thể bỏ qua việc đi thuyền ngắm cảnh hồ Ba Bể được. Các bạn nên đi theo nhóm để tiết kiệm chi phí thuê thuyền vì giá thuê mỗi thuyền là từ 200.000đ – 350.000đ. Ngồi trên thuyền lênh đênh giữa hồ nước lớn nhất Việt Nam này bạn sẽ quên đi tất cả buồn phiền lo lắng hằng ngày. Trên đường đi nhớ bảo thuyền dân cho ghé vào đảo bà Góa, động Puông, thác Đầu Đẳng, đền An Mạ, bản Pác Ngòi…để vui chơi, chụp ảnh.
• Động Puông: Động Puông là một hang động có hình thù khác kỳ dị hấp dẫn trong khu du lịch hồ Ba Bể mà bạn sẽ được thỏa sức tưởng tượng khám phá những bí ẩn bên trong. Thuyền của bạn sẽ đi qua động Puông để bạn có thể tận mắt nhìn hàng vạn con dơi đang bám vào những vách đá trên hang động.
• Bản Pác Ngòi: Đây là một bản nằm dưới chân núi và ven con sông Năng của hồ Ba Bể mà bạn sẽ được thuyền dân đưa tới tham quan. Ở đây bạn vừa được tham gia vào đời sống sinh hoạt của người dân tộc Tày vừa được cùng người dân đi bắt cá, ăn các món ăn đặc sản dân tộc mà chỉ có vùng núi Ba Bể mới có.
• Đền An Mã: Nơi đây được người dân vô cùng tôn thờ ở Ba Bể, đến An Mã là một địa điểm du lịch nổi tiếng ở hồ Ba Bể, thu hút rất nhiều du khách thập phương tới tham quan, tế lễ. Thực tế người dân nói rằng đền An Mã được người dân xây dựng để thờ các vị anh hùng họ Mạc đã tự tử vì bại trận trước nhà họ Lê vì cảm phục lòng trung thành của họ. Tương truyển cái tên An Mã đặt ra là để tránh nhà Lê phát hiện rằng dân làng thờ quan quân họ Mạc. Tháng 2 âm lịch vào ngày mồng 6 chính là thời điểm đền An Mã tổ chức hội hàng năm.
• Thác Đầu Đẳng: Thác Đầu Đẳng – du lịch hồ Ba BểThác Đầu Đẵng có địa hình không được bằng phẳng cho lắm nhưng đổi lại bạn lại được tận mắt chứng kiến vẻ đẹp của thiên nhiên hoang sơ của vùng Ba Bể này. Với dòng nước trong lành mát rượi của thác Đầu Đẳng, các bạn có thể mang theo quần áo để tắm hoặc mang theo chút đồ ăn vừa nhâm nhi vừa tận hưởng sự kỳ diệu của núi rừng nơi đây.
• Ao Tiên: Ao Tiên – du lịch sinh thái hồ Ba BểAo tiên cũng là một nơi vui chơi ngắm cảnh hấp dẫn ở khu du lịch sinh thái hồ Ba Bểmà mình rất thích. Nước ở đây rất trong và xanh, xung quanh được bao phủ bởi những ngọn núi cánh rừng nên Ao Tiên Ba Bể lúc nào cũng mát mẻ.

Đến với Hồ Ba Bể - Bắc Kạn thì đây là những món ăn bạn nhất định không nên bỏ qua:

• Cá nướng Pắc Ngòi: Hồ Ba Bể có nguồn nước trong sạch và dồi dào nên có vô vàn loại cá khác nhau sinh sống tại đây. Cá trong hồ phần lớn thịt chắc, trắng ngần và ăn vị rất ngọt thơm. Người dân hay giăng lưới bắt cá từ sáng tinh mơ để kịp phiên chợ sớm. Cá nướng Pắc Ngòi được đánh bắt chính từ Hồ Ba Bể, nhưng chỉ chọn những con cá nhỏ bằng ngón tay cái. Món cá nướng Pắc Ngòi được chế biến khá công phu và tốn khá nhiều thời gian. Sau khi làm sạch bỏ phần ruột và vẩy cá, người ta cho tất thảy vào một cái chõ rồi hấp chín. Sau đó, người ta nẹp chừng chục con cá vào một thanh kẹp dài rồi phơi khoảng 3-4 nắng là có thể ăn được. Khi ăn, người ta chỉ cần gỡ bỏ cá ra khỏi thanh nẹp và nướng lại bằng cồn hoặc than hoa. Lưu ý, để giữ cá Hồ Ba Bể được mềm và không bị đắng, bạn chỉ cần nướng sơ qua lửa cho cá chín vừa tới.
• Lợn sữa quay: Lợn sữa quay là món ăn nổi tiếng Bắc Kạn mà du khách chắc chắn không thể bỏ lỡ khi đi tour Bắc Kạn. Sau khi người ta sơ chế xong xuôi bằng nước lá ổi, người ta tiếp tục nhồi vào trong bụng con lợn các hương liệu của núi rừng như thảo quả, tai hồi, lá mắc mật, quế,... rồi quay trên than nóng hồng. Trong khi quay lợn, người ta phải liên tục lấy khăn ướt lau phần da bên ngoài của lợn, vừa để không bị cháy xém lại đều màu hơn. Khi lợn gần được, cần dùng que chọc quanh để phần mỡ lợn chảy ra, lúc ăn sẽ bớt ngấy. Sau đó, người ta bỏ lợn ra khay, để nguội khoảng 1 tiếng trước khi chặt nhỏ ra bày đĩa. Đĩa thịt lợn sữa quay chuẩn cần phải có màu vàng ruộm, thơm ngon và dậy mùi hương liệu. Cắn một miếng là có thể cảm nhận hết vị giòn giòn của lớp vỏ, vị ngọt của thịt bên trong chín tới đi kèm với vị thơm đặc trưng của lá mắc mật vô cùng đậm đà.
• Gà chạy bộ: Thời gian gần đây, món gà chạy bộ đã trở nên phổ biến hơn ở miền xuôi. Tuy nhiên, món gà chạy bộ Bắc Kạn vẫn có nét đặc biệt rất riêng mà không một vùng miền nào có được. Đó là bởi phần thịt gà vô cùng săn chắc, dai vừa đủ độ và thịt thơm ngọt. Loại gà này được thả rông trên các bản làng dân tộc, nên rất đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cho du khách du lịch Hồ Ba Bể.

Đến du lịch hồ Ba Bể, bạn sẽ bị hấp dẫn bởi những món ăn ngon hấp dẫn nơi đây như cá nưỡng Pắc Ngòi, gà núi chạy bộ, măng hấp thịt, xôi nếp nương, lợn sữa quay và mắm tép chua ba bể. Đây đều là những món ăn ngon nổi tiếng của hồ Ba Bể mà du khách ai ai cũng thích. Nếu có dịp đi du lịch hồ Ba Bể thì các bạn đừng quên thưởng thức những món ăn ngon đặc sản này nhé. Và dưới đây Toplist xin giới thiệu đến bạn một số đặc sản bạn có thể mua về làm quà khi đến với Hồ Ba Bể - Bắc Kạn:

• Tôm chua hồ Ba Bể: Những con tôm tươi còn nhảy tanh tách được đánh bắt thẳng từ hồ Ba Bể rồi sơ chế thật sạch sẽ rồi xóc với muối cho hương vị thêm phần đậm đà. Sau đó ủ tôm cùng xôi nếp nương đã đồ để nguội, men lá, tỏi, ớt cùng một số gia vị đặc biệt khác để chung vào một cái chum. Hỗn hợp ủ trong vòng một tháng là có thể đem ra dùng, đóng chai và gửi tới thực khách.
• Lạp xưởng hun khói: Món lạp xưởng hun khói là món ăn quen thuộc của đồng bào dân tộc miền cao. Để làm ra món ăn này, người ta phải tẩm ướp từng miếng thịt lợn săn chắc cùng với gừng đá - một loại gừng chỉ mọc ở trên núi. Một vài thứ hương liệu đặc biệt khác cũng được ướp cùng để tạo sự hài hòa trong hương vị. Sau đó, người ta phơi từng miếng thịt ra vài ngày nắng rồi treo trên gác bếp, để cho làn khói tự nhiên len lỏi vào trong từng thớ thịt. Du khách đi tour Hồ Ba Bể có thể tìm được món quà quý này tại các khu chợ, đặc biệt chợ Đồn được cho là nơi bán lạp xưởng hun khói ngon nhất Bắc Kạn.
• Bánh Cooc Mò: Một thức quà ngọt ngào từ miền cao chắc chắn sẽ khiến người thân của bạn thích mê. Bánh Cooc Mò có hình dáng khá giống bánh giò ở miền xuôi, nhưng thay vì gói bằng lá dong người Bắc Kạn lại gói bằng lá chuối. Bóc lớp lá ra, bạn sẽ nhìn thấy một lớp áo trắng ngần, tinh hương vị nếp nương dẻo thơm. Phân nhân được ghém lại là lạc đỏ bùi bùi thơm ngon.Tất cả hòa quyện lại thành một thức bánh “vạn người mê”.

Do địa hình rừng núi miền cao, nên để có một chuyến du lịch Hồ Ba Bể - Bắc Kạn an toàn và trọn vẹn, bạn nên lưu ý chuẩn bị một số hành lý quan trọng sau:

• Trang phục: nên đi giày thể thao đế mềm, không nên chọn sandal đế cứng, dép lê, tông xỏ ngón. Mang ô, mũ nón dù đi mùa mưa hay nắng. Đi mùa hè vẫn nên mang khăn bản to hoặc áo khoác mỏng, phòng khi buổi tối có thể nhiệt độ sẽ hơi giảm hơn ban ngày. Nếu đi vào mùa lạnh thì chắc chắn phải mang quần áo ấm nhé. Tiết trời lạnh ở vùng núi cao đương nhiên sẽ lạnh buốt hơn ở dưới xuôi rồi.
• Áo mưa, ô dù: Tháng 5 đến tháng 7 là khoảng mùa mưa, nên du khách đến Bắc Kạn trong khoảng thời gian này cần lưu ý mang thêm áo mưa hoặc ô, phòng khi có những cơn mưa bất chợt.
• Tiền mặt: Vì ở vùng cao không có nhiều cây rút tiền ATM, nên bạn cần chuẩn bị dư dả tiền mặt nếu muốn thưởng thức thêm nhiều đặc sản ở đây và cũng muốn mang chút quà về cho gia đình.
• Thuốc chống côn trùng: trong hành trình khám phá thiên nhiên, núi rừng Bắc Kạn, du khách có thể bị côn trùng cắn. Vì vậy, nên chuẩn bị thêm thuốc hoặc kem bôi chống côn trùng từ ở nhà. Bởi bạn cũng khó lòng tìm thấy một hiệu thuốc giữa bạt ngàn rừng núi như vậy!