Ký ức tháng tư

Tháng Tư lại đã về xôn xao trong tôi nhiều kỷ niệm - dẫu đã hơn nửa đời người đâu dễ mờ phai...

Tôi sinh ra và lớn lên ở một miền quê nghèo khó. Cái dải đất nắng “cháy da cháy thịt” và mưa “thối đất thối đai” ấy theo tôi suốt những năm tháng cuộc đời. Làm sao tôi quên được tuổi thơ với những nhọc nhằn cực khổ của đứa trẻ con nhà nghèo, đến một bát cơm không độn ăn với muối vừng cũng là niềm mơ ước. Chiến tranh khốc liệt, nhà được dỡ ra làm hầm, rồi hoà bình lập lại những căn nhà mới được dựng lên cũng chỉ bằng tranh tre nứa mét luôn oằn mình chịu những cơn giông bão kinh hoàng của miền Trung. Ngày tôi vào cấp 3, chiến tranh đã ngừng trên toàn miền Bắc nhưng còn đó những gian truân, vất vả mà những người may mắn còn sống sau cuộc chiến phải nai lưng gánh chịu. Từ nơi sơ tán trở về, chúng tôi được bố trí học trong một khu nhà tầng đã bị bom Mỹ đánh sập hơn một nửa với những bức tường đổ, cháy nham nhở. Những buổi lao động dọn trường, trồng cây... mệt mà vui như ngày hội. Con đường đất trước cổng trường mùa nắng mịt mù bụi đỏ, mùa mưa lầy lội sồi sụt ổ trâu mà luôn vang lên tiếng cười đùa lanh lảnh, tiếng chuông xe đạp kính coong của lớp học trò ngày ấy.

Tháng Tư năm 1975 là những ngày vùi đầu vào học để thi tốt nghiệp cấp 3. Những khuôn mặt học trò mệt mỏi, hốc hác vì học nhiều và nắng nóng vẫn lấp lánh niềm vui khi nghe người lớn nói chuyện với nhau về tình hình chiến sự miền Nam. Với chúng tôi những năm tháng ấy, miền Nam là một điều gì đó rất thiêng liêng và đầy bí ẩn. Miền Nam chỉ được biết qua sách vở và những câu hát như “Miền Nam em dừa nhiều, miền Nam em dứa nhiều, miền Nam em xoài thơm, miền Nam em khoai bùi...”. Và chúng tôi biết rằng nơi đó có thể rất nhiều những bạn đồng niên thân thiết của mình đang chiến đấu. Họ đã lên đường theo tiếng goi của Tổ quốc mặc dù đang học dở dang chương trình cuối cấp. Tháng 1 – 1975, lứa tuổi 18 của chúng tôi đi bộ đội nhiều đến nỗi có những lớp chỉ còn lại 1/3 số học sinh và phải dồn nhiều lớp thành một lớp. Những người không trúng tuyển bộ đội mang một chút mặc cảm vì mình không được lên đường ngay trong những ngày Tổ quốc cần nhất chỉ còn biết lao đầu vào học và để thực hiện lời dặn dò của một số bạn trước lúc ra đi ”Học dùm chúng tớ luôn nha!”.

Mùa hè năm ấy đến sớm, mới tháng Tư mà nắng chang chang, gió Lào thổi rát mặt. Những cây phượng vĩ chúng tôi trồng trên con đường trước cổng trường đã lác đác nở hoa đỏ thắm. Ngày 30 tháng Tư, học sinh lớp 10 đang trong phòng thi thử tốt nghiệp. Không gian lặng phắc bỗng bị khuấy động bởi tiếng loa phát ra từ một chiếc xe ô-tô chạy chầm chậm qua trước cổng trường. Thoạt đầu, ai cũng cố gắng im lặng và ra vẻ chăm chú làm bài nhưng rồi một người nào đó bỗng thốt lên:”Giải phóng Sài gòn rồi, thích quá!” thế là cả lớp ồ lên và thi nhau chạy ra sân nhìn theo chiếc xe có loa đang phát tin chiến thắng. Tiếng cười nói, tiếng reo hò phấn khích vang lên không gì kìm hãm nổi. Phải một lúc lâu sau cô giáo coi thi mới gọi được tất cả trở vào lớp để làm bài tiếp. Từ sau buổi thi thử ấy và những ngày tiếp theo, đâu đâu cũng chỉ nghe nói chuyện miền Nam đã được giải phóng. Mang theo niềm vui to lớn ấy, chúng tôi bước vào mùa thi, thấy như những căng thẳng mệt mỏi cũng vơi đi phần nào.

Đêm liên hoan văn nghệ chia tay trường thật cảm động. Tiếng đàn, giọng hát vút cao mà mang một chút trầm buồn như lòng mình dành cho các bạn đã ra đi làm nghĩa vụ với Tổ quốc, có người không bao giờ còn dịp trở về trường cũ. Cô bạn “cây văn nghệ” của lớp 10 vừa ngâm thơ vừa khóc. Những câu thơ mộc mạc nói về quê hương cứ đau đáu mãi trong lòng tôi dù đã mấy chục năm rồi...

“Ai ơi cà xứ Nghệ

Càng mặn lại càng giòn

Nước chè xanh xứ Nghệ

Càng chát lại càng ngon.

…

Ông đồ xưa xứ Nghệ

Càng dạy chữ càng nhiều

Tính tình người xứ Nghê

Càng biết lại càng yêu...”

Nguyễn Minh Nguyệt