Toan Nghê

Toan Nghê là con thứ 8 của bố Rồng và mẹ là Kim Sư Sơn Vương. Toan Nghê có đầu rồng, thân sư tử, thích ngồi yên, ngắm hương khói, nên thường được trang trí trên các lò đốt trầm hương, ngụ ý mong muốn hương thơm của trầm hương luôn tỏa ngát.

Có một số ý kiến cho rằng Toan Nghê có hình dáng thân chó, đầu kỳ lân và móng vuốt sắc nhọn. Toan Nghê thường được đặt ở cổng đình chùa, đền, miếu, cổng làng và đôi khi là cả cổng nhà của các hộ gia đình khá giả với ý nghĩa bảo vệ dân làng, gia chủ khỏi những kẻ gian, tà ma, ác quỷ.

Theo truyền thuyết, Toan Nghê xuất hiện từ rất lâu khoảng TNK I TCN. Niên đại này tương đương với giai đoạn cuối của văn hóa Văn Lang đến đầu thời Âu Lạc. Tương truyền, Rồng sinh con đẻ cái nhưng con thứ tám có hình thù đặc biệt. Đầu của nó không có sừng, chân giống như chân sư tử, đuôi dài, cả người toát lên vẻ dữ tợn hung tợn, có năng lực chống lại các loại yêu ma. Con vật có tên là Kim Nghê.

Từ đó, hình tượng ông Nghê được đúc tượng và đặt ở cổng nhà, đền chùa, công quán, miếu mạo để xua đuổi tà ma. Trong một số ngữ cảnh, Nghệ tượng trưng cho uy quyền, đẳng cấp và địa vị của gia đình trong xã hội. Có lẽ vì vậy mà xưa kia, nghê thường được đặt trước các dinh thự hay các đình, chùa, nhà công, miếu…