Tự tình với sen
Tôi ở xứ sở này, nghĩ sen thuộc về mình, thuộc về những điều gần gũi, bình thường. Tôi tin rằng mình đã hiểu thật nhiều về sen.
Những mùa trẻ nít, sen níu bước chân nghịch ngợm thênh thang đồng gần, ruộng xa. Bữa cắt lúa chang chang nắng, vòm lá xanh mát dưới đìa là chỗ trú nắng khoái chí của đám con nít theo ba má ra đồng. Có khi mưa bất chợt, sấm xa chớp gần vang động, vòm lá sen lại tạm che cơn hoang mang dậy lòng con trẻ. Mé đìa sen còn là bãi chơi đùa của bao thế hệ con nít cùng đám trâu nhà, ì oạp trầm mình, khấy tung bùn đất.
Lớn lên chút đỉnh, lũ trẻ nhà quê vẫn quanh quẩn bên những đìa sen. Mùa cá sặc đóng ổ, con gái con trai giành nhau mé cỏ đặt lờ. Cá nhiều vô kể, sau một buổi đứa nào cũng nặng tay với thành quả thu được. Lờ thì giống hệt nhau, tới lúc trút cá lại xì xèo lời qua tiếng lại. Những cuộc cãi vã cũng chóng vánh tan trong lao xao gió đồng, thoảng mùi sen hồng, sen trắng. Còn nhớ, cút bắt dưới đầm sen là trò nghịch đứa nào cũng khoái. Gai cào xước da, rướm máu sau những cuộc chơi nhưng không hề hấn gì với niềm vui trong veo dân dã trên đồng.
Những mùa sen qua cùng năm tháng. Lũ trẻ vào buổi thanh xuân. Những trò tinh nghịch nhường lại cho đám đàn em trẻ nít. Mùa sen nở rộ, đám con gái mê mẩn làm duyên với nón lá, áo bà ba. Những khoảnh khắc dịu dàng, thướt tha ấy in dấu ngọt lành trong lòng đám trai chớm lớn. Nhiều khi, rớt đâu đó ánh nhìn e thẹn trên đồng, để rồi mãi sau mang vào ký ức hình bóng phù sa dung dị không nhòa. Đám trai làng sau buổi học đã trở thành những người nông dân quen việc đồng áng. Lúa, sen chung nhau miền xanh xứ này. Hình ảnh những cậu trai khỏe khoắn vung mồi phượt cá trên đìa sen gợi nhiều thiện ý trong lòng thôn nữ. Như những khúc ca dao ngọt ngào, thầm kín. Muốn ngân câu hò mượn gió đưa duyên mà cứ thẹn thùng với chiều khép nắng...
Rồi lớn lên, vì nhiều lẽ, những cuộc đi mãi miết kéo đám trẻ đồng quê khi xưa rời xa chốn cũ. Sen đôi khi bất chợt về đâu đó trong ý nghĩ và những hoài vọng thẩm sâu, ngọt lành. Trong miền nhớ ấy, người xa xứ bỗng thấy nhẹ vui giữa những tất bật thường ngày. Thấy đâu đây dậy thơm mùi bánh trái quê mùa gói trong lá sen đồng xanh biếc. Nghe văng vẳng tiếng chuông chùa đầu xóm, trầm hương lẫn trong mùi sen thanh tịnh cõi lòng. Dáng bà, dáng mẹ phúc hậu hái sen đồng hàm tiếu dâng cúng Phật, cầu mong an yên cho cháu con, xóm làng, cho mưa thuận gió hòa, cây trái tốt tươi. Từ cánh đồng, sen vươn mình qua bao mùa mưa nắng, bão giông. Từ tay người, sen thăng hoa nuôi nấng tâm hồn bao thế hệ. Nhân nghĩa, bao dung trong mỗi con người như những cánh sen tỏa thơm bền bỉ với thời gian.
Tình yêu với sen, vì thế mà trường tồn. Rồi một ngày, vì người, sen về vui giữa những ồn ào, tất tả. Đã có một miền sen như thế trong thành phố trẻ này. Tình người, hồn sen quyện ngọt. Sự thấu hiểu của chính quyền, sự tỉ mẩn ngày ngày của những người chăm bón đã làm dậy hồn quê trên nhiều lối phố. Một miền đất chưa hết khó khăn nhưng vẫn ngọt lành với nét đẹp hồn hậu, hào sảng, khát vọng vươn lên mạnh mẽ. Sen vui hồng trong nắng mai, trao cho người qua phố ánh nhìn thân ái, làm dịu đi những lo toan thường nhật. Sen mãn khai ban trưa, hướng nhật, vươn cánh tự do, gợi sức sống mãnh liệt tràn đầy. Sen thanh thản khép chiều cùng tiếng sẻ nâu ríu ran đô thị. Sen phố đã đi thật xa. Hình ảnh quê nhà gợi thương, gợi nhớ, nâng niu khát vọng vươn lên cho những đứa con xa quê. Với bạn bè bốn phương, sen là sứ giả trao gửi thân ái, tin yêu, tỏa lan khắp chốn. Vùng đất “khuất nẻo” này đang mở ra những cơ hội mới - cho người, cho sen.
Sớm này ra đồng, gặp những thân quen hòa quyện giữa sóng lúa hiền hòa. Bất chợt vần điệu ngọt lành, trong trẻo dâng lên trong lòng:
Lúa, sen bày cuộc xếp hàng
Người về buông bỏ dọc ngang, khởi thiền...
Dẫu thân quen nhưng sen luôn mới mẻ, gợi tưởng vô cùng. Tôi đã biết rằng mình chưa thể hiểu hết về sen...
NGUYỄN PHẠM ĐÌNH THẢO
