Thanh quản là bộ phận nằm ở phía trước của cổ, ngay phía trên khí quản. Thanh quản có vai trò tạo ra âm thanh, giọng nói và thường được gọi là hộp âm. Khi thanh quản bị tổn thương thì các chức năng này cũng bị ảnh hưởng.

Ung thư thanh quản là ung thư biểu mô thanh quản, chủ yếu thuộc loại ung thư tế bào vảy, xảy ra khi biểu mô tăng trưởng một cách mất kiểm soát và hình thành khối u. Ung thư thanh quản được chia làm 5 giai đoạn. Cũng như các loại ung thư khác, dấu hiệu ung thư thanh quản thường có biểu hiện không rõ ràng làm người bệnh dễ bỏ qua. Ung thư thanh quản có thể xâm lấn đến các mô xung quanh và di căn xa theo đường bạch huyết và đường máu, hay gặp nhất là di căn xa đến phổi. Nguyên nhân ung thư thanh quản hiện chưa được nghiên cứu rõ nhưng nhiều yếu tố nguy cơ của bệnh đã được xác định. Phẫu thuật, hóa trị, xạ trị ung thư thanh quản là các phương pháp điều trị đang được sử dụng.

Đây là bệnh phổ biến chiếm khoảng 20% trong các bệnh ung thư nói chung ở Việt Nam và xếp hàng thứ hai ở các bệnh ung thư vùng đầu cổ, đứng sau ung thư vòm họng. Nghiên cứu tại mỹ cho thấy tỷ lệ sống sót sau 5 năm của ung thư thanh quản là 60%.

Ung thư thanh quản là bệnh mà các tế bào ung thư hình thành trong mô thanh quản, chiếm 2% trong các căn bệnh ung thư ở nước ta. Bệnh này chủ yếu thường gặp ở nam giới. Ung thư thanh quản được chia làm các giai đoạn sau:

• Giai đoạn 0: Ở giai đoạn này thì các tế bào ung thư chỉ được tìm thấy tại thanh quản và chưa lây sang các bộ phận khác. Nếu phát hiện ở giai đoạn này bệnh có thể điều trị thành công, nếu không được phát hiện sớm và điều trị thì chúng sẽ phát triển thành ung thư và lan rộng sang các mô bình thường.
• Giai đoạn 1: Theo bác sĩ Bệnh viện K Trung ương (Hà Nội), lúc này khối u đã hình thành và cũng chỉ mới ở thanh quản chưa lây sang các cơ quan khác. Khối u ở vùng của thượng thanh môn, hoặc thanh môn, hạ thanh môn và dây thanh quản thường vẫn đi động bình thường.
• Giai đoạn 2: Khối u vẫn chỉ ở thanh quản nhưng đã có sự thay đổi ở các vị trí của khối u, lúc này dây thanh có thể không di động được nữa.
• Giai đoạn 3: Lúc này khối u đã lan rộng ngoài thanh quản.

1. Thượng thanh môn: Ở giai đoạn này thì khối u ở thanh quản hoặc ở mô kế thanh quản, hai dây thanh di động không bình thường. Khối u có thể lan vào hạch bạch huyết ở cùng bên cổ từ chỗ xuất phát u và hạch lớn hơn 3cm.
2. Thanh môn: Khối u chỉ ở thanh quản và hai dây thanh không di động bình thường. Khối u có thể lan vào hạch ở cùng bên cổ với khối u xuất phát và hạch có kích thước nhỏ hơn 3cm.
3. Hạ thanh môn: Lúc này khối u chỉ thấy ở thanh quản, 2 dây thanh không di động bình thường, khối u có thể lan sang hạch bạch huyết ở cùng bên cổ với chỗ phát khối u và hạch có kích thước nhỏ hơn 3.

• Giai đoạn 4: Lúc này các khối u đã bắt đầu xâm lấn sang các cơ quan khác, xuất hiện hạch lan rộng và với kích thước to hơn.

Theo thống kê, trong số tất cả các bệnh ung thư mà con người thường mắc phải thì ung thư thanh quản chiếm tỷ lệ khoảng 2%. Chỉ tính riêng trong phạm vi các bệnh về tai – mũi - họng, tại Việt Nam ung thư thanh quản xếp thứ 4 chỉ đứng sau ung thư vòm họng, xoang mũi và ung thư vùng hạ họng.

Bệnh gặp chủ yếu ở nam giới, chiếm trên 90%, ở độ tuổi 50-70 chiếm 72%, từ 40-50 tuổi chiếm 12%. Song hiện nay độ tuổi mắc bệnh ngày càng được trẻ hóa và phụ nữ cũng mắc bệnh ung thư thanh quản nhiều hơn. Nếu được phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm thì tỷ lệ chữa khỏi là 80%. Tuy nhiên thực tế tại Việt Nam đa phần bệnh nhân chủ quan và thiếu hiểu biết nên khi phát hiện bệnh thì đã tiến triển ở giai đoạn muộn. Dưới đây là 5 dấu hiệu nhận biết ung thư thanh quản bạn cần biết để việc điều trị bệnh mang lại hiệu quả cao nhất:

• Khàn tiếng: Các bác sĩ Bệnh viện K Trung ương cảnh báo nếu chứng khàn tiếng kéo dài trên 3 tuần, đặc biệt ở độ tuổi trên 40 thì người dân cần được xét nghiệm, thăm khám kịp thời. Đây là triệu chứng của ung thư thanh quản sớm, thường gặp và đôi khi là duy nhất ở nhiều bệnh nhân.
• Ho: Ho là biểu biểu hiện của nhiều bệnh về đường hô hấp như: viêm họng, viêm amidan,… nhưng cũng là dấu hiệu thường gặp khi mắc bệnh ung thư thanh quản. Khi mắc bệnh này, chứng ho kín đáo hơn và mang tính chất kích thích, đôi khi có từng cơn ho kiểu co thắt. Ở giai đoạn muộn bệnh nhân còn thấy nuốt khó, sặc thức ăn, xuất tiết vào đường thở thì gây nên những cơn ho sặc sụa.
• Khó thở: Biểu hiện khó thở có thể xuất hiện sớm hoặc cùng lúc với khàn tiếng. Kích thước khối u ngày càng tăng thì khẩu kính của thanh môn ngày càng hẹp. Lúc đầu khó thở chỉ xuất hiện khi gắng sức (lên cầu thang, mang vật nặng…), nhưng về sau chúng biểu hiện rõ rệt và thường xuyên hơn.
• Khó nuốt: Thường xuất hiện sau chứng khàn tiếng và khó thở, lúc này khối u đã lan ra vùng hầu họng kèm theo dấu hiệu đau tai. Bệnh nhân ở giai đoạn này không ăn cơm được, chỉ ăn cháo hoặc uống sữa, thậm chí phải đặt ống sonde dạ dày để bơm thức ăn.
• Sút cân: Sút cân không rõ nguyên nhân kèm theo những bất thường nói trên là bằng chứng rõ ràng cho bệnh ung thư thanh quản. Do đó, bạn cần lưu ý thăm khám kịp thời để xác định tình trạng và có phương án đối phó phù hợp.

Ung thư thanh quản có thể gặp ở nhiều độ tuổi khác nhau nhưng phổ biến ở độ tuổi trên 55 tuổi, chiếm khoảng trên 70% ca mắc tùy thuộc vào loại ung thư tiến triển. Hiện nay, nguyên nhân gây ung thư thanh quản vẫn chưa được xác định rõ nhưng có rất nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc căn bệnh ác tính này. Nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 4 - 5 lần so với nữ giới.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư thanh quản bao gồm:

• Thuốc lá: Thuốc lá là một trong những yếu tố hàng đầu ảnh hưởng đến sự hình thành khối u ác tính tại thanh quản. Các nghiên cứu khoa học cho biết: trong khói thuốc lá có chứa tới hơn 7.000 chất hóa học độc hại và khoảng 70 chất có khả năng gây ung thư. Không chỉ là nguyên nhân chính gây ung thư phổi, khói thuốc lá còn liên quan đến hàng loạt các bệnh ung thư khác. Các nhà khoa học cho biết thêm: khói thuốc lá có liên quan đến khoảng 80% ca mắc ung thư thanh quản. Nguyên nhân được giải thích là do khi khói thuốc lá vào trong cơ thể, tác động lên thanh quản trong tình trạng vẫn còn nguyên độc tố (đặc biệt là hắc ín - chứa khoảng 14 mg/ điếu thuốc lá) nên rất dễ làm biến đổi tế bào và hình thành ung thư.
• Nghiện rượu bia: Cứ 5 bệnh nhân mắc ung thư thanh quản thì có tới 4 người là nam. Điều này giải thích lý do tại sao nghiện rượu bia và thuốc lá được xác định là yếu tố nguy cơ cao tăng tỷ lệ mắc ung thư thanh quản. Cơ chế gây ung thư thanh quản do rượu bia thường xuất phát từ sự chuyển hóa cồn thành acetaldehyde dưới tác dụng của một số enzyme gây ảnh hưởng đến vùng họng, thanh quản.
• Làm việc trong môi trường hóa chất độc hại: Những người làm việc trong môi trường hóa chất độc hại, thường xuyên phải tiếp xúc với hóa chất như nhuộm, bụi gỗ… có nguy cơ mắc bệnh ung thư thanh quản cao hơn những người bình thường.
• Mắc một số bệnh viêm thanh quản mạn tính: Viêm thanh quản mạn tính là bệnh đường hô hấp rất phổ biến và có thể gây ra nhiều biến chứng, bao gồm cả ung thư nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Viêm thanh quản mạn tính thường có liên quan đến sự thay đổi thời tiết, tiếp xúc với chất gây ô nhiễm… và gây khó chịu cho người bệnh nếu không được điều trị dứt điểm…

Bệnh có diễn biến âm thầm, bệnh nhân dễ nhầm với các bệnh khác. Việc thăm khám, sàng lọc ung thư thanh quản có vai trò quan trọng trong phát hiện và điều trị bệnh. Khi bệnh nhân bị ngi ngờ mắc ung thư thanh quản sẽ được chỉ định làm các phương pháp sau để chẩn đoán bệnh:

• Thăm khám lâm sàng: Các bác sỹ sẽ tiến hành khám phần trong của má, môi, nướu, cổ họng, lưỡi để phát hiện các thay đổi bất thường trong khoang miệng. Bệnh nhân nên trình bày rõ tiền sử bệnh lý bản thân để các bác sỹ có thể đưa ra kết luận chính xác nhất về tình trạng bệnh.
• Nội soi thanh quản gián tiếp. Mục đích của phương pháp này là kiểm tra thanh quản, kiểm tra tuyến giáp và các hạch vùng để tìm các khối u. Một gương nhỏ dài được sử dụng để kiểm tra thanh quản của bạn tìm kiếm những vùng bất thường và kiểm tra hai dây thanh âm có chuyển động bình thường hay không. Bác sỹ có thể sẽ xịt vào họng của bạn một loại thuốc gây tê tại chỗ giúp bạn tránh bị phản xạ nôn oẹ.
• Nôi soi thanh quản trực tiếp: Một ống soi thanh quản sẽ được đưa vào cơ thể bạn thông qua mũi hoặc miệng. Phương pháp này cho phép nhìn thấy các vùng mà bác sỹ không nhìn thấy được trên gương. Thủ thuật gây tê tại chỗ giúp làm giảm sự khó chịu và chống lại sự nôn oẹ.
• Chụp cắt lớp vi tính. Máy tia X sẽ được nối với máy tính sẽ chụp hàng loạt các hình ảnh chi tiết của vùng cổ. Bệnh nhân có thể phải tiêm một chất nhuộm màu đặc biệt giúp cho thanh quản của bạn hiện rõ lên trên hình ảnh. Qua kết quả hình ảnh vi tính cho phép các bác sỹ có thể nhìn rõ các khối u vùng thanh quản hoặc các vị trí khác ở vùng cổ.
• Sinh thiết. Trong trường hợp nghi ngờ bệnh nhân mắc ung thư thanh quản, các bác sỹ sẽ lấy một mảnh nhỏ tổ chức để làm xét nghiệm. Các nhà giải phẫu bệnh sẽ nhìn vào mẫu bệnh phẩm dưới kính hiển vi điện tử để tìm các tế bào ác tính. Đây là phương pháp duy nhất để xác định khối u là ác tính hay lành tính để có hướng điều trị thích hợp. Tiên lượng bệnh phụ thuộc vào các yếu tố như giai đoạn bệnh, vị trí, kích thước khối u, tuổi, giới tính và tình trạng sức khỏe bệnh nhân.

Các bác sỹ khuyên bạn nên đi khám tại các cơ sở chuyên khoa về ung bướu khi cơ thể có các biểu hiện bất thường như nổi hạch vùng cổ, ho, đau rát, cơ thể suy nhược, sụt cân nghiêm trọng. Phát hiện sớm ung thư thanh quản giúp giảm thiểu chi phí điều trị, hạn chế tình trạng di căn.

Các biện pháp điều trị ung thư thanh quản hiện nay gồm:

Phẫu thuật: Điều trị phẫu thuật là biện pháp nhằm lấy bỏ khối u, cách thức phẫu thuật chủ yếu dựa vào kích thước và vị trí khối u. Có nhiều loại phẫu thuật ung thư hạ họng thanh quản:

1. Cắt toàn bộ thanh quản.
2. Cắt một phần thanh quản:
3. Cắt thanh quản trên thanh môn: là phẫu thuật lấy bỏ phần trên thanh quản và vùng thượng thanh môn.
4. Cắt dây thanh âm: lấy bỏ một hoặc hai dây thanh âm
5. Đôi khi bác sĩ cũng loại bỏ những khối hạch vùng cổ. Phương pháp này được gọi là nạo vét hạch. Sau phẫu thuật một số bệnh nhân có thể cần một ống nuôi dưỡng tạm thời

Xạ trị: Xạ trị là biện pháp sử dụng tia X năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Tia X tấn công vào khối u và tổ chức xung quanh. Đây là biện pháp điều trị tại chỗ và chỉ ảnh hưởng tới các tế bào trong trường chiếu. Ung thư thanh quản có thể điều trị bằng xạ trị đơn thuần hay kết hợp phẫu thuật hoặc hoá chất.

1. Xạ trị đơn thuần: Điều trị cho các khối u nhỏ hoặc các bệnh nhân không có khả năng phẫu thuật.
2. Xạ trị kết hợp phẫu thuật: Xạ trị được sử dụng để cô lập khối u trước phẫu thuật hoặc tiêu diệt tế bào ung thư còn sót sau phẫu thuật. Với những khối u tái phát sau phẫu thuật thường được điều trị tia xạ.
3. Xạ trị kết hợp hoá chất: Xạ trị có thể điều trị trước trong hoặc sau điều trị hoá chất. Sau tia xạ có nhiều bệnh nhân cần được nuôi dưỡng tạm thời bằng ống thông dạ dày.

Hóa trị: Hoá trị liệu ung thư là việc sử dụng các thuốc diệt tế bào ung thư. Các bác sỹ có thể điều trị một hoặc nhiều loại thuốc kết hợp. Có nhiều cách sử dụng hoá chất trong ung thư thanh quản:

1. Trước phẫu thuật hoặc xạ trị: Trong một vài trường hợp, các thuốc được đưa vào với mục đích làm lỏng các khối u kích thước lớn trước phẫu thuật hoặc xạ trị.
2. Sau phẫu thuật và xạ trị: Hoá chất có thể được sử dụng để tiêu diệt nốt các tế bào ung thư còn sót lại. Hoá chất cũng được sử dụng cho các khối u đã lan tràn.
3. Thay thế phẫu thuật: Hoá chất có thể được sử dụng cùng với xạ trị mà không phẫu thuật. Lúc này thanh quản không bị cắt bỏ và giọng nói vẫn được giữ nguyên. Điều trị ung thư thanh quản đạt hiệu quả cao nhất khi bệnh phát hiện ở giai đoạn sớm. Khi thấy xuất hiện các triệu chứng dưới đây, bạn cần đi thăm khám ngay:

Mặc dù chưa ai biết nguyên nhân chính xác của ung thư, một số nghiên cứu cho thấy tỷ lệ lớn các trường hợp tử vong vì ung thư có liên quan tới những lựa chọn lối sống. Cũng giống như hút thuốc, uống rượu và thiếu luyện tập có thể ảnh hưởng tới sức khỏe chung, việc duy trì chế độ ăn uống, luyện tập thể dục thể thao và sinh hoạt hợp lý đóng vai trò chìa khóa trong việc làm giảm nguy cơ ung thư.

• Không sử dụng thuốc lá và hạn chế uống rượu: Sử dụng thuốc lá là tác nhân hàng đầu gây nên nhiều bệnh ung thư và ung thư thanh quản cũng không ngoại lệ. Bởi vậy để phòng chống ung thư thanh quản, các chuyên gia khuyến cáo nên ngừng sử dụng thuốc lá và tránh tiếp xúc với khói thuốc. Sử dụng rượu là một yếu tố nguy cơ của ung thư thanh quản. Đặc biệt là rượu có khả năng làm tăng đáng kể hiệu quả gây ung thư trong khói thuốc lá. Do đó cần đặc biệt tránh sự kết hợp của việc uống rượu và hút thuốc để có thể ngăn ngừa ung thư thanh quản hiệu quả.
• Tránh tiếp xúc với hóa chất: Nên tránh tiếp xúc với các loại hóa chất và sử dụng các biện pháp phòng hộ trong trường hợp cần thiết để tránh ung thư. Đối với những người làm việc với hóa chất liên quan đến các bệnh ung thư, cần tạo thông khí tại nơi làm việc và sử dụng mặt nạ phòng độc công nghiệp để đảm bảo an toàn và phòng tránh ung thư.
• Có chế độ ăn hợp lý: Thiếu hụt dinh dưỡng và vitamin cũng là một trong các yếu tố làm tăng khả năng ung thư thanh quản và các loại ung thư khác. Có một chế độ ăn uống khỏe mạnh và cân bằng có thể giúp giảm nguy cơ mắc ung thư thanh quản. Nên ăn nhiều rau xanh, chất xơ, hoa quả, uống nhiều nước và tránh ăn quá nhiều các đồ ăn nóng, cay, đồ nướng, rán, hun khói… có thể gây tổn thương đến thanh quản.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Việc thường xuyên kiểm tra sức khỏe là rất quan trọng, nhất là với những người trong độ tuổi 40 – 50. Nếu có dấu hiệu khàn tiếng kéo dài quá 2 tuần và không có chuyển biến dù đã dùng những thuốc kháng viêm thông thường thì cần đi khám để tìm ra nguyên nhân cũng như cách điều trị. Đối với những bệnh nhân bị u nhú thanh quản, bạch sản thanh quản, phải khám bệnh định kỳ để phát hiện sớm những trường hợp bệnh có thể chuyển thành ung thư.