Nhà tranh vách đất

Không gian ở (the habitat) của nông thôn Bắc bộ là một lắng đọng ngàn năm của tinh hoa làng. Ở đó có văn hoá, có truyền thống, có ứng xử với đất trời, có nôm na mộc mạc, có trừu tượng cao siêu. Nhà ở của người làng, không gian ở thôn quê là những nguyên mẫu lý tưởng cho bất kỳ ai muốn nghiên cứu và khám phá về người Việt.

Trong khuôn viên được xây gạch hoặc rào bằng đủ loại cây, có cây cao, cây bóng mát, cây cảnh, cây lưu niên, rau xanh hay cây thuốc, gia vị. Mỗi loại cây có một vị trí và không gian riêng, chức năng riêng không thể thay thế. Nhà trên, nhà dưới, chuồng trại ao vườn, đụn rơm, đụn đất ủ phân… tất cả các yếu tố cần thiết của chu trình sinh thái kín đều được người làng tạo ra một cách tự nhiên, đơn giản và mộc mạc, phù hợp với phân công lao động của gia đình nông thôn. Sức mạnh tồn vong của làng cắm rễ, bám chặt từ trong khuôn viên mỗi gia đình. Một cách tự nhiên những mái hiên, tấm giại, chum nước, gốc mít, góc bếp, sân gạch, đụn rơm, cầu ao, chuồng lợn… đã đi vào văn học nghệ thuật như những biểu tượng của nhà làng. Nhớ nhà, nhớ quê là nhớ những cái này đây.